دهانشویه با اهداف متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله رفع بوی بد دهان، مبارزه با پوسیدگی و یا جلوگیری از تجمع پلاک و مواد چسبنده‌ای که حاوی جرم و میکروب بوده و می‌تواند به بیماری‌های دهان منجر شود. کاربردهای اصلی و مزایای جانبی دهانشویه، مکمل رعایت بهداشت دهان است و احساس تازگی و سلامتی به دهان می‌بخشد. اگر چه ممکن است دهانشویه دهان را تمیز کرده و طعم تازگی به آن ببخشد، اما برخی از آنها می‌تواند مضر باشد، زیرا بوی بد و طعم نامطبوع دهان را پنهان می‌کند، در حالی که این علائم، از نشانه‌های بیماری‌های پریودنتال است که موجب التهاب و تخریب ساختارهای حمایتی دندان و پوسیدگی آن می‌شود. برای پیشگیری از بروز مشکلات دندانی، بهتر است به متخصص مراجعه نمایید تا متناسب با مشکلتان، بهترین دهانشویه را به شما معرفی نماید.
انواع دهانشویه چیست؟
به طور کلی انواع دهان شویه ها به عنوان محصولات بهداشتی یا درمانی یا ترکیبی از این دو طبقه‌بندی می‌شوند.
دهانشویه مناسب کودکان 6 سال به بالا با عنوان های دهانشویه کودکان قبل از مسواک زدن ، بعد از مسواک زدن ، ضد پوسیدگی و دهانشویه هی طبیعی دسته‌بندی می‌شود
دهانشویههای بهداشتی
محلول‌های بهداشتی بدون نسخه، محصولاتی هستند که به حذف موادی که قبل یا بعد از مسواک زدن در دهان باقی می‌مانند، کمک می‌کنند. همچنین به طور موقت بوی بد دهان را برطرف می‌سازند، باکتری‌های دهان را کاهش داده و طعم دلپذیر و تازه‌ای به دهان می‌بخشند.
دهانشویههای درمانی
محلول‌های شستشو دهنده درمانی علاوه بر فوائد محلول‌های بهداشتی، حاوی یک ماده فعال هستند که به محافظت در برابر برخی از بیماری‌های دهان و دندان کمک می‌کند. دهانشویههای درمانی توسط FDA و توسط انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) تأیید شده‌اند. بر حسب کاربرد، این محلو‌ل‌ها می‌توانند به انواع ضد پلاک، ضد امراض لثه و محلول‌های ضد پوسیدگی حاوی فلوراید طبقه‌بندی شوند.
انواع دهانشویه درمانی
دهانشویههای درمانی را می‌توان به سه نوع اصلی تقسیم کرد: ضدعفونی کننده، ضد تجمع پلاک و پیشگیری کننده.
دهانشویه ضد عفونی کننده
دهانشویه حاوی کلرهگزیدین با غلظت 0.2 درصد یکی از ضد عفونی کننده‌هایی است که معمولاً برای مراقبت بهداشتی دهان و دندان تجویز می‌شود. این محلول مدتهاست که به عنوان یک استاندارد طلایی در میان دهانشویههای ضدعفونی کننده دهان و دندان شناخته شده است و برای مبارزه با باکتری‌ها و قارچ‌های دهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- دهانشویه کلرهگزیدین اغلب قبل از جراحی و یا پس از آن، زمانی که بار باکتریایی در محل جراحی با روش‌های دیگر کاهش نمی‌یابد و یا هنگامی که مسواک زدن برای بیمار دشوار است، به عنوان یک درمان مکمل کوتاه مدت و یا به عنوان جایگزینی برای مراقبت‌های روازنه بهداشت دهان و دندان تجویز می‌شود.
- دهانشویه کلرهگزیدین همچنین در درمان فوری زخم‌های دهان و عوارض فرسایشی مخاط دهان، به منظور جلوگیری از عفونت ثانویه‌ای که ممکن است روند درمان را کندتر سازد، تجویز می‌شود.
- این دهانشویه همچنین برای رفع بوی بد دهان ناشی از تجمع گسترده باکتری‌های آزاد کننده گوگرد در سطح پشت زبان (یک سوم انتهایی آن) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی شایع استفاده از دهان شویه کلرهگزیدین عبارتند از: لک‌های قهوه‌ای روی دندان و دندان مصنوعی، افزایش تشکیل جرم ( تارتار یا کالکولوس) و خشکی دهان.
دهانشویه ضد تجمع پلاک
پلاک دندان لایه‌ای است که از تجمع باکتری‌ها تشکیل می‌شود. دهانشویه ضدپلاک شامل انواع مواد تشکیل دهنده فعال، اعم از آنتی بیوتیک‌ها (به عنوان مثال، ستیل پیریدینیوم کلراید) و عوامل جلوگیری کننده از چسبیدن باکتری به سطوح دندان (به عنوان مثال، هیدروکلراید دلموپینول آمین الکل) و چربی‌های ضروری (به عنوان مثال، تیمول، اوکالیپتول و منتول همراه با متیل سالیسیلات) است. دهانشویه ضدپلاک بر مراحل مختلف شکل‌گیری لایه‌های پلاک دهان اثر گذاشته و به کنترل مراحل اولیه و پیشرفت بیماری‌های لثه کمک می‌کند و نقش موثری در کاهش پوسیدگی دندانها دارد.
دهانشویه پیشگیری کننده
از میان دهانشویه‌هایی که دارای اثرات پیشگیری اولیه هستند، دهانشویههای حاوی فلوراید به طور گسترده‌ای برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و در برخی موارد برای اصلاح ضایعات اولیه پوسیدگی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند. دهانشویه‌ها و یا محلول‌های شستشوی دهان حاوی فلوراید برای بیماران بالاتر از هشت سال که در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان هستند، توصیه و یا تجویز می‌شود. برای استفاده از این دهانشویه‌ها دو گزینه وجود دارد: شستشوی روزانه با محلول‌های حاوی فلوراید (0.05 درصد سدیم فلوراید) و یا یکبار شستشو در هفته با دهانشویه قوی‌تر (0.2 درصد سدیم فلوراید). نتایج تحقیقات نشان داده است که هر دو گزینه سبب کند شدن روند پیشرفت پوسیدگی دندان در کودکان می‌شود. توصیه همیشگی متخصصان این است که این محصولات به عنوان مکملی برای مسواک زدن (دو بار در روز) با خمیر دندان حاوی حداقل 1350 پی پی‌ام فلوراید استفاده شود.
سایر دهانشویه‌ها
دهانشویه‌ها ممکن است برای کنترل حساسیت دندان نیز مورد استفاده قرار گیرند. حساسیت دندان به گرما همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری نیازمند درمان باشد. دهانشویههای ضد حساسیت نباید برای مدت طولانی بدون مشورت با دندانپزشک استفاده شوند. در حال حاضر دهانشویههای سفید کننده دندان (بدون نسخه) به محصولات پُر طرفداری تبدیل شده‌اند. مواد تشکیل دهنده فعال در این محصولات معمولاً پراکسید هیدروژن یا کاربامید پراکساید است. بیمارانی که از دهانشویه سفید کننده دندان استفاده می‌کنند، باید از عوارض جانبی احتمالی، از جمله حساسیت دندانها و سوزش لثه‌ها آگاه باشند.
از چه نوع دهانشویه‌ای باید استفاده کرد؟
این هم بستگی به نیازهای شما دارد. اکثر دهان شویه‌های ضدپلاک (بدون نسخه) و ضدعفونی کننده، تاثیر اندکی (20-20 درصد) در کاهش پلاک دندان دارند. با این حال، دهانشویه ضدپوسیدگی حاوی فلوراید، با 50 درصد باکتری‌های مسبب پوسیدگی مبارزه می‌کنند. اما بسیاری از دندانپزشکان استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید را به تنهایی برای حفاظت در برابر پوسیدگی دندان، کافی نمی‌دانند.
زمان و تعداد دفعات استفاده از دهانشویه
دندانپزشکان مراحل زیر را برای شستشوی دهان با دهانشویههای ضدپوسیدگی توصیه می‌کنند:
بعد از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را مسواک زده، نخ دندان بکشید و سپس دهان خود را بشویید. قبل از استفاده از دهانشویه ضد پوسیدگی، دندانها باید تا حد ممکن تمیز باشند تا خواص پیشگیری کننده فلوراید به طور کامل بدست آید. برای دهانشویههای ضد پلاک همین مراحل را می‌توان انجام داد.
آیا استفاده از دهانشویه عوارض جانبی دارد؟
استفاده از دهانشویه بسته به نوع آن با عوارض همراه است. استفاده همیشگی از دهانشویه ضد عفونی کننده که حاوی سطح بالایی از الکل (18 تا 26 درصد) باشد، ممکن است احساس سوزش در گونه‌ها، دندانها و لثه‌ها را تولید کند. دهانشویه‌ها در صورت بلعیده شدن یا استفاده بیش از حد توسط کودکان می‌توانند سبب مسمومیت شوند. برای یک کودک با وزن تنها 12 کیلو گرم، خوردن 140 تا 280 گرم از دهانشویه حاوی الکل می‌تواند کشنده باشد. بسیاری از دهانشویههای دارای فرمول غلیظ‌تر می‌توانند منجر به زخم و آفت دهان، حساسیت ریشه دندان، لکه‌های دندان، درد، بی‌حسی و یا تغییر طعم دهان شوند.
آیا قصد دارید دهان خود را پس از دهانشویه با آب بشویید؟
بلافاصله پس از شستن دهان با دهانشویه دهان خود را با آب نشویید. پس از اینکه دهانشویه را از دهانتان بیرون می‌ریزید، دهانشویه هنوز هم به کار ادامه می‌دهد، بنابراین با شستن دهان با آب، مزایای تمیز کردن و قوی بودن دهانشویه را ضعیف می‌کنید.
آیا استفاده از دهانشویه برای بچه‌ها امن است؟
به محض اینکه کودک به اندازه کافی بزرگ شد ، یک دهانشویه را انتخاب کنید که فاقد الکل و بدون قند است و حاوی مواد ضد حفره مانند فلوراید سدیم می‌باشد. در ترکیب با مسواک، نخ دندان، و معاینه‌های منظم، استفاده از دهانشویه می‌تواند یک راه امن و موثر برای کمک به بچه‌ها در حفظ سلامتی دهان و دندان باشد. هنگامی که کودک شما برای اولین بار از یک دهانشویه استفاده می‌کند، ایده خوبی است که نظارت کنید تا اطمینان حاصل شود که او به طور تصادفی آن را فرو نبرد. فرآیند را با دهانشویه فلوراید ضد حفره کودکان شروع کنید و برای استفاده محصول برای کودکان حدود سن 7 تا 8 ساله با آنها بازی کنید.
بهترین دهانشویه برای شخصی که مبتلا به دیابت است چیست؟
اگر مبتلا به دیابت هستید، دندانپزشک شما می‌تواند در صورت نیاز به نوع خاصی از دهانشویه بسته به نیازهای بهداشت دهان و دندانتان به شما مشورت دهد. اکثر دهانشویه‌ها بدون نسخه در دسترس هستند. دهانشویه درمانی می‌تواند به کاهش جرم و پلاک، ورم لثه، حفره ها و بوی بد دهان کمک کند. دهانشویه‌هایی که حاوی فلوراید هستند، باعث جلوگیری یا کاهش پوسیدگی دندانی می‌شوند. دهانشویه هنگام حذف باکتری در دهان مفید است. بیماران دیابتی باید مطمئن باشند که محصولات دهانشویه شستشوی دهان فاقد قند انتخاب می‌کنند.
دهانشویه برای سیگاری‌ها چه کاری انجام می‌دهد؟
دهانشویه به مبارزه با بوی بد دهان که بسیاری از افراد سیگار تجربه می‌کنند، کمک می‌کند. همچنین دهانشویه‌هایی هستند که فقط برای افراد سیگاری هدف‌گیری شده‌اند. دهانشویههای مخصوص افراد سیگاری، لکه‌های دوده سرسخت تنباکو را از دندانها حل کرده و پاک می‌کنند. در این دهانشویه‌ها از گلیسیرین (روغن) و مواد تشکیل دهنده بر پایه‌ی نمک (سولفات لاریل سدیم و سدیم بنزوئیک اسید) در محلول الکل و پایه‌ی آب استفاده می‌شود.
آیا می‌توانید از دهانشویه برای از بین بردن زخم و قرحه کوچک در دهان استفاده کنید؟
عوامل ضد باکتری در دهانشویه، مثل دهانشویه با الکل یا کلرهگزیدین، ممکن است به جلوگیری از بیماری پریودنتال کمک کنند و ثابت شده که به درمان و خلاص شدن از شر زخم‌های کوچک در دهان نیز کمک می‌کنند. در صورت استفاده منظم از ید، یک درمان مهم برای درمان زخم‌های کوچک در دهان است، اما آن را قورت ندهید. این برای شما بسیار بدتر از نمک یددار است. دهانشویه می‌تواند به وسیله سم زدایی، نواحی زخم‌های کوچک دهان را از بین ببرد، باعث کاهش درد ناشی از زخم شود، و می‌تواند میزان باکتری‌هایی که می‌توانند باعث تحریک محل شوند، کاهش دهد.
آیا دهانشویه باعث بوی بد دهان می‌شود؟
برخی از دهانشویه‌ها پر از الکل هستند، تا 25٪ الکل در برخی از مارک‌ها، که بیش از الکل موجود در آبجو است! الکل دهان را کاملا خشک می‌کند که باعث بدتر شدن بوی بد دهان می‌شود، زیرا بزاق چیزی است که وجود باکتری‌ها را در دهان مختل می‌کند. بزاق یک pH سالم را در دهان نگه می‌دارد و اطمینان حاصل می‌کند که انواع خاصی از باکتری‌ها تکثیر نمی‌شوند. شناخته شده که این الکل باعث ایجاد واکنش‌های دردناک در دهان برخی افراد می‌شود. نسبت جمعیت میکروب‌های خوب و بد باید حفظ شود (فلور طبیعی) و pH در داخل دهان برای حفظ این وضعیت حیاتی است. دهانشویههای شیمیایی درهم برهم هستند که در آنها باکتری‌هایی که کشته می‌شوند، به طور مخالف بر این نسبت مهم تاثیر می‌گذارند و باعث می‌شود که بوی دهان باعث زیاد شدن باکتری‌ها شود.
چه دهانشویه‌ای برای بریس‌ها بهترین است؟
هنگامی که بریس‌ها به دهانتان اضافه می‌شوند، تمیز کردن بسیار پیچیده‌تر می‌شود، اما اگر توجه خاصی به آن داشته باشید، همچنان قابل کنترل است. تکمیل روال روزانه خود با شستشوی دهان با دهانشویه فلوراید می‌تواند به دسترسی به نواحی که مسواک دسترسی ندارد، کمک کند. شستشو با دهانشویه فلوراید همچنین می‌تواند به جلوگیری از لکه‌های سفید و حفره‌ها کمک کند و همچنین نفس شما را تازه و خنک می‌کند.
آیا استفاده از دهانشویه در حین بارداری ایمن است؟
دهانشویههای بدون نسخه احتمالا برای شما و کودکتان مضر نیست (تا زمانی که آن را قورت ندهید). با این حال، متخصصین دیدگاه‌های کمی متفاوت دارند که چه کسی احتمالا در دوران بارداری از استفاده‌ی شستشوی دهان بهره می‌برند و چه نوع دهانشویه‌هایی در شرایط مختلف موثر است. دندانپزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار هر روز برای تقویت مینای دندان و پیشگیری از حفره‌ها از دهانشویه فلورایدی بدون الکل استفاده کنند. آنها همچنین توصیه می‌کنند که یک روز در میان فلوراید سدیم 0.05 درصد یا دو بار در روز فلوراید سدیم 0.02 درصد استفاده کنید.
نحوه استفاده از دهانشویه
هنگام استفاده از دهانشویه فلوراید، مراحل زیر را دنبال کنید:
- از مقدار مناسب استفاده کنید: از مقدار دهانشویه نشان داده شده در برچسب یا آنچه که دندانپزشک دستور داده است، استفاده کنید.
- دهانشویه را در دهان بچرخانید: دهان خود را بسته نگه دارید و دهانشویه را آن طور که در برچسب توضیح داده شده است با شدت در دهان بچرخانید.
- تف کنید: دهانشویه را قورت ندهید. فلوراید در اکثر دهانشویههای فلوراید در صورتی که مقدار زیادی از آن را قورت دهید می‌تواند سمی باشد. اگر به فرزندتان اجازه‌ی استفاده از دهانشویه را می‌دهید، نظارت کنید و مطمئن شوید که کودک دهانشویه را کامل از دهان بیرون می‌ریزد و آن را قورت نمی‌دهد.
- صبر کنید: برای دریافت بیشترین سود از دهانشویه فلوراید، حداقل به مدت 30 دقیقه از خوردن، نوشیدن یا سیگار کشیدن اجتناب کنید، بنابراین نباید فلوئورید را بشویید.
آیا قبل یا بعد از استفاده از دهانشویه باید دندان‌هایتان را مسواک بزنید؟
به گفته‌ی برخی از دندانپزشکان، مشکلی نیست که قبل یا بعد از مسواک از دهانشویه استفاده کنید. هر دو به همان اندازه موثر هستند. ترتیبی که مسواک می‌زنید، نخ دندان می‌کشید و از دهانشویه استفاده می‌کنید تا زمانی که شما یک کار کامل انجام می‌دهید و از محصولات با کیفیت استفاده می‌کنید تفاوتی ندارد، اما برخی از دندانپزشکان می‌گویند اگر شما از دهانشویه فلوراید استفاده می‌کنید، می‌توانید بلافاصله بعد از مسواک زدن دندانها از دهانشویه استفاده کنید. با این حال، شما نمی‌خواهید از دهانشویه غیر فلوراید درست پس از مسواک زدن استفاده کنید. اگر دندان‌های خود را با یک خمیر دندان فلوراید مسواک می‌زنید، پس از آن از دهانشویه استفاده نکنید، زیرا فلوراید متمرکز در خمیر دندان که روی دندان‌هایتان جا مانده است را می‌شویید.
آیا دهانشویه باعث سرطان می‌شود؟
کارشناسان در مورد استفاده از دهانشویه بیش از دو بار در روز هشدار می‌دهند که ممکن است باعث سرطان شود. به نظر می‌رسد الکل در دهانشویه به مواد سرطانزا کمک می‌کند مانند نیکوتین که به پوشش دهان نفوذ می‌کند. همچنین می‌تواند یک ماده به نام استالدهید، که سرطانزا است را تولید کند، که می‌تواند در هنگام چرخیدن در دهان در اطراف دهان انباشته شود.
پس از کشیدن دندان چه زمانی می‌توانم از دهانشویه استفاده کنم؟
دندانپزشکان توصیه می‌کنند که به مدت یک روز کامل پس از کشیدن دندان، بیمار دندان‌هایش را مسواک نزند و از دهانشویه استفاده نکند. از آنجایی که دهانشویه‌ها برخی از مواد شیمیایی را در خود دارند، ممکن است آنها فقط به ناحیه‌ای که در آنجا دندان کشیده شده است بروند و لمس کنند و موجب تحریک یا احساس درد در آنجا شوند. بنابراین، باید از استفاده از دهانشویه اجتناب شود تا زمانی که خونریزی به طور کامل متوقف شده و دلمه‌هایی در محلی که از آنجا دندان کشیده شده ایجاد شود.
آیا می‌توانم بعد از عصب کشی از دهانشویه استفاده کنم؟
استفاده از دهانشویه خوب است. اما از دهانشویه که حاوی الکل است اجتناب کنید. اگر دهانشویه دارویی تجویز شده باشد، آنطور که راهنمایی شده از آن استفاده کنید.
قیمت دهانشویه چه قدر است؟
بسته به انواع دهانشویه از جمله دهانشویه حاوی فلوراید، حاوی الکل، کلرهگزیدین،ضد قارچ ،ضد جرم، ضد پلاک و میکروب،ضد حساسیت، سفید کننده، ضدعفونی کننده و دهانشویههای طبیعی، قیمت دهانشویه متفاوت است. بهتر است برای انتخاب صحیح و نامناسب دهانشویه از دندان پزشک خود مشورت بگیرید.