حفره ها مناطق اسیب دیده دائمی هستند که در سطح سخت دندان شما ایجاد میشوند و منجر به گسترش یک دهانه کوچک یا یک منفذ در دندان شما میشوند.حفره همچنین پوسیدگی دندان یا کرم خوردگی نامیده میشود و توسط ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد میشود. از جمله علت های بوجود آمدن دندان خراب عبارتند از: باکتری های موجود در دهان خود ،خوردن میان وعده های مکرر، نوشیدن نوشیدنی های شیرین،و عدم تمیز کردن دندانها به خوبی .
حفره و پوسیدگی دندان در میان مشکلات بهداشتی از جمله شایع ترین مشکلات در جهان هستند. آنها در کودکان، نوجوانان و به خصوص در افراد بالغ رایج اند. اما هر کسی که دندان دارد می تواند در دندانش حفره داشته باشد ، از جمله نوزادان.
اگر حفره ها درمان نشود، آنها بزرگ تر و لایه های عمیق تر از دندان را تحت تاثیر قرار میدهند. آنها می توانند به دندان درد شدید، عفونت و از دست رفتن دندان منجر شود. معاینه دندان به طور منظم و مسواک زدن خوب و عادات نخ دندان، بهترین راه مقابله با حفره و پوسیدگی و خرابی دندان است.
انواع پوسیدگی دندان و حفره ها
حفره ها مناطق فاسدی از دندان شما هستند که به یک دهانه کوچک یا یک منفذ باز شده اند، تجمع جرم و میکروب در این حفره ها میتواند موجب بوی بد دهان گردد .سه نوع حفره یا پوسیدگی دندان در شکل بالا نشان داده شده است. حفره های سطح صاف در دو طرف صاف از دندان های شما رخ می دهد، در حالی که روت کانال در سطح اطراف ریشه های توسعه می یابند .حفره گودال و شقاق در سطح جویدن از دندان های شما رخ می دهد. تمیز نکردن دندان خود به خوبی، خوردن میان وعده های مکرر،نوشیدن نوشیدنی های شیرین عوامل ایجاد کننده حفره ها هستند در صورت زیاد شدن حفره ها تاثیر زیادی در زیبایی طرح لبخند میگذارد.
عصبکشی یا روت کانال تراپی عملی است که به منظور حفظ یک دندان دچار عفونت انجام میشود. در این روش، مغز آسیبدیده یا عفونی دندان خارج شده، عفونت ریشهکن و کانالهای خالی پر میشوند. درمان اولیه برای درمان عوامل پوسیدگی دندان و منبع عفونت مغز دندان ضروری است. همچنین باید بررسی شود که آیا میتوان ساختار تخریبشدهی دندان را بازسازی کرد؟ اگر شکستگی دندان به مغز آن رسیده و یا عفونت با بیماریهای لثه همراه باشد، درمان عفونت دندان و حفظ دندان در صورت امکان بسیار مشکل خواهد بود.
علائم و نشانه ها
علائم و نشانه های وجود حفره در دهان میتوانند بسته به وسعت و محل انها متفاوت باشند.زمانی که فاسد شدن دندان شروع میشود ممکن است شما هیچ علائمی نداشته باشید. همزمان با پیشرفت پوسیدگی دندان ممکن است علائم و نشانه هایی داشته باشید از جمله :
1. دندان درد
2. بروز حساسیت دندان
3. درد دندان خفیف تا شدید هنگام نوشیدن چیزی شیرین ،گرم یا سرد
4. سوراخ قابل مشاهده و یا چاله در دندان های خود
5. رنگ قهوه ای، سیاه یا سفید بر روی هر سطح دندان
6. درد هنگام گاز گرفتن
علت و دلایل
حفره ها یک فرایند هستند که در طول زمان توسط پوسیدگی ها رخ میدهند در اینجا چگونگی و علت انواع پوسیدگی دندان امده است :
فرم های پلاک دندان: دهان شما به طور طبیعی شامل بسیاری از انواع باکتری هاست. برخی در مواد غذایی و نوشیدنی هایی که حاوی انواع خاصی از قندهستند رشد میکنند. هنگامی که این قند ها را از روی دندان خود پاک نکنید باکتری ها شروع به رشد بر روی انها کرده و تولید اسید میکنند. باکتری های تشکیل دهنده پلاک یک فیلم چسبنده که دندان را می پوشاند ایجاد میکنند و اگر زبان خود را روی دندان ها بکشید انها را احساس میکنید انها کمی خشن اند و در دندان های عقبتر مخصوصا در کنار لثه ها بیشتر قابل دیدن هستند.اگر پلاک های دندانی در مواقعی که نرم هستند پاک نشوند سخت میشوند و محل مناسبی برای مخفی شدن باکتری ها میشوند و همین موضوع یکی از علتهای سیاهی دندان کودکان است .
حملات پلاک ها:اسید موجود در پلاک ها باعث حذف مینای دندان میشوند – اولین مرحله از ایجاد حفره.هنگامی که مناطق مینای دندان سائیده شد باکتری ها و اسید ها میتوانند به لایه بعدی از دندان ها به نام عاج برسند . این لایه نرمتر از مینای دندان است و به اسید مقاومت کمتری دارد.
تخریب همچنان ادامه دارد:همان طور که پوسیدگی دندان گسترش پیدا میکند باکتری ها به پوسیده کردن دندان شما ادامه میدهند و خود را به قسمت نرم دندان (پالپ) که حاوی عرق و اعصاب دندان است می رسانند.باکتری ها باعث تحریک و تورم پالپ دندان میشوند . هنگامی که پوسیدگی دندان تا این حد پیش رفت ممکن است دندان درد، حساسیت، درد شدید هنگام گاز گرفتن و یا نشانه های دیگر داشته باشد. بدن شما ممکن است همچنین به این مهاجمان باکتریایی با ارسال سلول های سفید خون برای مبارزه با عفونت پاسخ دهد.و این میتواند منجر به ایجاد ابسه- یک محفظه چرکی که توسط عفونت باکتریایی ایجاد میشود- به علت دندان درد در دندان شما شود.
چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم
شما ممکن است از تشکیل حفره در دندان خود اگاه نباشید،به همین دلیل مهم است حتی زمانیکه فکر میکنید دهانتان خوب است به طور منظم معاینات دندان پزشکی داشته باشید و دندان خود را تمیز کنید.با این وجود اگر شما دندان درد را تجربه کردید دندانپزشک خود را در اسرع وقت ببینید.
تشخیص پوسیدگی
دندان پزشک شما معمولا میتواند پوسیدگی دندان شما را به راحتی تشخیص دهد با:
پرسش درباره دندان درد و حساسیت
بررسی دهان و دندان ها
کاوش دندان های شما با ابزار دندانپزشکی برای مناطق نرم
نگاهی به عکس -اشعه X دندان، که می تواند میزان حفرات و پوسیدگی دندان را نشان دهد
همچنین دندانپزشک شما قادر است به شما بگوید که کدامیک از حفره ها را در دندان خود دارید،سطح صاف،از نوع سوراخ یا فیشر،و یا از نوع ریشه.
درمان
بیشتر دندان پزشکان معاینات منظم را برای شناسایی حفره و سایر مشکلات دهان قبل از اینکه باعث بروز علائم نگران کننده و منجر به مشکلات بیشتر شوند توصیه میکنند.هر چه شما زودتر به دنبال مراقبت ها و درمان دندان درد بروید شانس بهتری برای معکوس کردن مراحل پوسیدگی دندان در ابتدا و جلوگیری از پوسیدگی دندان و پیشرفت ان را دارید. اگر یک حفره قبل از اینکه منجر به درد شود درمان شود احتمالا شما نیازی به درمان گسترده ندارید.
درمان پوسیدگی دندان بستگی دارد به اینکه چقدر شدید هستند و هر یک وضعیت خاص خود را دارد گزینه های درمانی شامل:
1. درمان پوسیدگی دندان با فلوراید: اگر حفره دندان شما تازه شروع شده فلورایدتراپی ممکن است مینای دندان شما را باز گرداند.درمان های حرفه ای فلوراید شامل فلوراید زیاد در اب،خمیر دندان یا دهانشویه هاست . و یا فلوراید درمانی ممکن است با مایع ،ژل،فوم یا یک پوشش بر روی دندان های شما مسواک زده میشود یا روی یک قالب کوچک متناسب با دندان های شما قرار داده میشود.هر درمان پوسیدگی دندان حدودا چند دقیقه طول میکشد.
2. پرکردن: پر کردن دندان با کامپوزیت یا آمالگام گاهی اوقات به نام ترمیم شناخته میشوند و درمان اصلی هنگام پوسیدگی دندان است در مواقعی که فرسایش از مینای دندان پیشرفت کرده است و گاها منجر به سیاه شدن دندان شده است . مواد پر کردن از مواد مختلفی چون رزین های کامپوزیت دندان،پرسیلین و یا ترکیبی از مواد مختلف است . پر کردن دندان با مواد نقره ای شامل بسیاری از مواد از جمله جیوه است. درمورد هزینه نیز باید گفت: هزینه پر کردن دندان با کامپوزیت بیشتر از آمالگام است. میتوان برای بهبود ظاهر دندانهایی که با مواد فلزی پر شدهاند و همچنین رفع خطرات احتمالی ناشی از استفاده از جیوه، آن را با مواد پر کردن دندان پرسلین جایگزین کرد.
3. تاج: یک پوشش سفارشی است که بر روی دندان نصب میشود و جایگزین تمام تاج طبیعی میشود و در صورتی که پوسیدگی دندان گسترده باشد و یا دندان تضعیف شده باشد ممکن است نیاز به تاج داشته باشید.دندانپزشک شما تمام منطقه فاسد را و بقیه دندان را که برای گذاشتن تاج مورد نیاز است تا برداشته شود برمیدارد . تاج ممکن است از طلا، ظروف، رزین، پرسیلین متصل به فلز یا مواد دیگر ساخته شده باشد.
4. کانال ریشه: هنگامی که پوسیدگی دندان به پالپ دندان میرسد برای درمان دندان درد شدید ، نیاز به درمان ریشه دارید. این درمان برای تعمیر و حفظ دندان به شدت اسیب دیده و عفونت یافته به جای برداشتن ان است.در این درمان پالپ دندان برداشته میشود و گاهی اوقات برای جلوگیری از رشد هر گونه عفونتی دارو در ریشه قرار داده میشود.سپس پالپ دندان با پرکردن جایگزین میشود. عصبکشی (روت کانالتراپی) با هدف ترمیم و حفظ دندانی انجام میشود که پوسیدگی وسیع دارد یا عفونی شده است. عصب و پالپ (مغز) دندان در عمل عصبکشی درآورده میشود و داخل کانالهای ریشه و دندان پس از پاکسازی با مواد مخصوص پر و درزبندی میشود. چنانچه عصبکشی انجام نشود، بافت اطراف دندان عفونت میکند و آبسه ایجاد میشود. تصور اشتباهی که از عمل عصب کشی در ذهن بسیاری وجود دارد اینست که درد عصب کشی دندان بسیار زیا است . حال آن که اکثر بیمارانی که عصبکشی را تجربه کردهاند، درد طول عمل را بیشتر از درد پر کردن معمولی دندان نمیدانند.
5. کشیدن دندان: برخی از دندانها یی که به شدت پوسیده شده اند و نمی توان انها راتعمیرکرد باید برداشته شوند. کشیدن دندان و داشتن یک دندان کشیده شده ایجاد یک فضای خالی میکند که ممکن است موقعیت دندان های دیگر را تغییر دهد . در صورت امکان یک پل یا یک ایمپلنت برای دندان از دست رفته جایگزین میشود (کاشت دندان). در واقع ایمپلنت دندان جایگزینی برای دندان مصنوعی است.
چهار دندان عقل موجود در دهان، سومین دندان مولار در دندانهای دائمی (دندانهای بزرگسالان) هستند. این دندانها آخرین دندانهایی هستند که در فک وجود دارند. در بسیاری از افراد، دندان عقل دیده نمیشود زیرا این دندانها در زیر بافت لثه نهفته هستند (به طور طبیعی از داخل لثه بیرون نمیآیند). کشیدن دندان عقل یک عمل جراحی دهانی نسبتاً متداول است. البته کشیدن دندان عقل قبل از اینکه این دندان از لثه بیرون بیاید شامل عمل جراحی است که عملی فرای یک دندان کشیدن ساده است.
درمان پوسیدگی دندان با لیزر نیز امکان پذیر است.
پیشگیری
رعایت بهداشت دهان و دندان مناسب میتواند از باعث جلوگیری از دندان خراب، حفره، پوسیده شود. در زیر چند راهنمایی برای جلوگیری از ایجاد حفره در دندان اورده شده است . از دندانپزشک خود بپرسید کدام روش برای شما بهتر است:
1. دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلو راید بعد خوردن و نوشیدن مسواک بزنید.دندان های خود را حداقل دو بار در روز و به طور ایده ال بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.برای تمیز کردن بین دندان ها از یک نخ دندان یا یک پاک کننده بین دندانی استفاده کنید.اگر نمیتوانید دندان خود را بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید حداقل دهان خود را ابکشی کنید.اگر یک کودک خردسال دارید از دندانپزشک خود بپرسید چه میزان از از خمیر دندان حاوی فلوراید باید استفاده کنید تا فرزندتان بتواند از مزایای مبارزه با ایجاد پوسیدگی دندان بدون گرفتن فلوراید اضافی بهره مند شود.
2. دهان خود را بشوئید.اگر دندان پزشک شما احساس کند شما در خطر پیشرفت یک حفره هستید ممکن است به شما توصیه کند از یک دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.
3.معاینات دندانپزشکی منظم داشته باشید. دریافت شستشو و تمیز کردن حرفه ای دندان های و آزمون های شفاهی به طور منظم، می تواند به جلوگیری از مشکلات کمک کند و یا آنها را در اوایل پیشگیری کند.دندانپزشک شما میتواند یک برنامه که بهترین راه حل را برای شما توصیه میکند به شما ارائه دهد.
4.از درزگیر های برای دندانها استفاده کنید.درزگیرها پوشش پلاستیکی محافظ هستند که به سطوح جویدن دندانهای عقبی متصل میشوند و شیار ها و شکاف های دندان را اب بندی میکنند. از آنجایی که سطح جونده دندان کودکان و نوجوانان در برابر پوسیدگی آسیبپذیرتر است، دندانپزشکان شیاربندی آنها را توصیه میکنند. هر چند سیلانت نیز به مرور زمان ساییده میشود، با این حال دندانهایی که فیشور سیلانت نشدهاند، پنج برابر بیشتر از دندانهای محافظت شده با سیلانت در معرض پوسیدگی قرار دارند. شیاربندی از مینای دندان در مقابل پلاک و اسید محافظت میکنند.. میتوانند هم در بزرگسالان هم در کودکان استفاده شوند.برای کنترل و کمک به پیشگیری به همه کودکان در سنین مدرسه توصیه میشوند.انها تا 10 سال نیاز به تعویض ندارند و در طول این مدت نیاز به چکاب هایی است تا مطمئن شوند در جای خود قرار دارند.
5. نوشیدن برخی ابها. بیشتر منابع عمومی ابها دارای فلوراید اند که از پوسیدگی دندان به طور قابل توجهی جلوگیری میکنند و در تسکین درد دندان موثرند .اگر فقط اب بطری مینوشید که فاقد فلوراید است از مزایای فاوراید بهره مند نمی شوید.
6.از میان وعده های غذایی مکرر و نوشیدنی ها استفاده نکنید.هر زمان که شما چیزی میخورید یا چیزی به غیر از اب مینوشید شما به باکتری ها کمک میکنید که اسید تولید کنند و مینای دندان شما را تخریب کنند.اگر شما از میان وعده ها و نوشیدنی ها در طول روز استفاده میکنید دندان های خود را در معرض حملات مداوم قرار میدهید.
7. غذا های سالم برای دندان بخورید.برخی از غذا ها و نوشیدنی ها برای دندان های شما از دیگر غذا ها بهتر اند.از غذا هایی که در شکاف بین دندانهای شما گیر میکنند مثل چیپس، آب نبات و یا کوکی ها بپرهیزید.با این حال غذاهایی وجود دارند که مانند میوه و سبزیجات تازه وقهوه بدون شکر، چای و شکر آدامس باعث افزایش جریان بزاق میشوند و به شستشو دندان ها کمک میکنند.
8. درمان پوسیدگی دندان با فلوراید را در نظر بگیرید.دندان پزشک شما ممکن است به شما درمان پوسیدگی دندان با فلوراید را به صورت یک دوره به شما ارائه کند به خصوص اگر شما فلوراید کافی از طریق اب و دیگر منابع دریافت نکنید.
9. در مورد درمان پوسیدگی دندان ضد باکتریایی بپرسید. اگر شما مثلا به خاطر شرایط پزشکی خاص در معرض انواع پوسیدگی دندان قرار دارید دندان پزشک شما ممکن است دهان را با یک ماده ضد باکتری خاص شستشو دهد و یا از درمانهای دیگر برای کاهش باکتری های مضر در دهان شما استفاده کند
برخی بر این باوراند که ارتودنسی سریع جایگزین ارتودنسیهای قدیمی است و در عوض آن که سالها مجبور به تحمل بریس در دهان باشیم، میتوانیم ظرف مدتی به کوتاهی یک ماه به نتایج مشابه دست پیدا کنیم، در هر حال ارتودنسی سریع عملی است که در آن از ونیر و روکش کردن دندان برای بستن فاصلهها و اصلاح روی هم آمدن یا همپوشانی دندانها استفاده میشود تا لبخندی زیبا و جذاب با ردیف مرواریدگونی از دندانهای سپید و مرتب خلق شود.