دندان قروچه و علت آن

مقدمه

زمانی که شما صبح هر روز پس از یک خواب مناسب شبانه بیدار می­شوید، احتمالاً انتظار دارید که خود را پر انرژی، شاداب و سرزنده بیابید. اما چه احساسی به شما دست خواهد داد اگر هر روز صبح با سر درد شدید، درد فک و ورم صورت از خواب بیدار شوید؟ قبل از سرزنش کردن چرخه خواب یا مشکلات خود پس از بیدار شدن از خواب کمی صبر کنید. زیرا این علائم ممکن است نشانه وجود مشکلات خاص باشد که می­توانند در نتیجه مشکلات حاصل از دندان قروچه برای شما ایجاد شده باشند.

دندان قروچه چیست؟

دندان قروچه یک اصطلاح پزشکی است که برای ساییدگی دندان ها یا فشار دادن آنها به یکدیگر استفاده می شوند و ممکن است به صورت غیر عمدی در زمان­های مختلف توسط فرد انجام شود. با توجه به اینکه این مشکل می­تواند در هر زمان در طول روز اتفاق افتد، اکثر مردم با این مشکل در زمان خواب شبانه مواجه می­شوند و شدت این مشکل به حدی است که افراد با مسائل ذکر شده بالا مواجه خواهند شد. تعداد زیادی از افراد از مشکل دندان قروچه در طول خواب شبانه رنج می­برند. وجود این مشکل مستمر می­تواند در واقع باعث از بین رفتن بخش­های اساسی از سلامت مینای دندان شود که در لایه رویی دندان برای جویدن مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین این مشکل می­تواند منجر به ایجاد درد در صورت فرد شود. دندان قروچه در کودکان نیز وجود دارد که در ادامه علل و نشانه های آن ذکر شده است.

با وجودی که یک سطح ملایم دندان قروچه نمی­تواند تهدید یا مشکل جدی برای فرد به همراه داشته باشد، اما همانطور که متخصصین بیان می­کنند در صورت درمان نشدن می­تواند باعث ایجاد ناهنجاری­های فک، سر درد، ایجاد آسیب در دندان و سایر مشکلات سلامت دهان شود.

انواع دندان قروچه

دندان قروچه اغلب به صورت زیر قابل تقسیم­ بندی است:

دندان قروچه در زمان بیداری، که زمانی است که شما از سر عادت دندان و فک خود را در زمان بیداری به هم فشار می­دهید (اما در این حالت معمولاً سایش دندان­ها به هم وجود ندارد). اکثر افراد این کار را به طور ناخودآگاه در زمان تمرکز کردن بر روی یک موضوع انجام می­دهند.

دندان قروچه در خواب، که زمانی است که شما به طور ناخودآگاه در طول خواب دندان­های خود را به هم می­سایید و فک خود را به هم فشار می­دهید. از آنجایی که دندان قروچه در خوابمی­تواند صدادار باشد، زوجین ممکن است صدای سایش یا فشار دادن دندان­ها به هم را بشوند.

دندان قروچه در ادامه به دو بخش تقسیم می­شود:

دندان قروچه اولیه، که شرایط خاص درمانی برای آن وجود ندارد.

دندان قروچه ثانویه، که تحت تاثیر شرایطی همچون افسردگی یا تشویش اتفاق می­افتد و برای درمان آن می­توان از دارو­های ضد افسردگی یا شادی­آور استفاده کرد.

علت ها و دلایل

متخصصان اعتقاد دارند علت دندان قروچه مربوط به افزایش فشار روانی و تشویش در فرد است. این مشکل همچنین می­تواند به صورت ژنتیک به فرد منتقل شده و در حدود 20 درصد جمعیت عمومی فعال در جامعه مشاهده شود. در این رابطه شواهدی در تحقیقات پزشکی وجود دارد که نشان می­دهد استرس احساسی یا فشار فیزیکی می­توانند منجر به سایش شبانه دندان­ها شوند. در این حالت سایش دندان­ها می­تواند راهی برای رها کردن فرد از تنش درونی باشد. افرادی که هنگام خواب دچار دندان قروچه می­شوند همچنین خواب­های نا آرام و پر تحرک دارند، به شدت عرق می­ریزند، و علائمی از استرس را در خود نشان می­دهند که بطور خاص مربوط به دندان قروچه نمی­باشد. به هر حال توجه داشته باشید که علت دندان قروچه کودکان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در این حالت افراد مختلف دارای مشکلات متفاوت هستند. برخی از مشکلات رایج که می­تواند منجر به ایجاد سایش شبانه دندان شود شامل موارد زیر هستند:

استرس در طول روز

خستگی چشم

عفونت سینوس­ها

فشار کاری

کمبود کافئین

تغییر آب و هوا

استفاده از عینک جدید

استفاده مداوم از سر بند یا کلاه

تغییرات هورمونی

دامنه تغییرات استرس و تشویش زیاد است و مسئله­ای که می­تواند برای یک نفر منجر به دندان قروچه شود، ممکن است برای دیگران بی اهمیت و بدون هر گونه تاثیر خاص باشد. دندان­ قروچه معمولاً می­تواند منجر به عصبی شدن فرد یا ایجاد مزاحمت برای وی شود. عصبانیت، درد و نا امیدی می­تواند مشکل دندان قروچه و سایش دندان­ها در شب را افزایش دهد. علاوه بر این افرادی که دارای روحیه پرخاشگر، رقابت طلب و عجول هستند نیز می­توانند با میزان بالای ریسک دندان قروچه روبرو باشند.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه­ های دندان قروچه آنچنان ناچیز و ظریف هستند که معمولاً در طول دوره اولیه شکل­گیری مورد بی­توجهی قرار می­گیرند. به همین خاطر افراد معمولاً مشکل دندان قروچه خود را زمانی تحت درمان قرار می­دهند که برای درمان آن بسیار دیر شده است. در این حالت معمولاً فرد مورد نظر متوجه نیست که به عادت دندان قروچه مبتلا شده است. در بسیاری از مواقع فرد زمانی از وجود این عادت مطلع می­شود که فرد نزدیک به وی صدای دندان قروچه را در طول شب می­شنود. با وجودی که افراد ممکن است خود دارای علائم عادت دندان قروچه نباشند، بهتر است به وجود علائم زیر در این ارتباط توجه کنند:

سر درد در زمان بیدار شدن از خواب: هنگامی که فرد به دندان قروچه شدید مبتلا باشد، احتمالاً هر صبح با سر درد از خواب بیدار می­شود. در این حالت عضلات صورت شما به علت ساییده شدن مداوم دندان­ها و نیز دندان قروچه در طول شب تحت فشار قرار گرفته­اند و این موضوع باعث ایجاد سر دردهای میگرنی، سر دردهای عصبی، سر درد­های سینوسی، سردردهای آلرژیک و سردردهای پیش از قاعدگی می­شود.

درد فک: دندان قروچه و ساییدن دندان­ها به هم می­توانند باعث ایجاد درد فک یا درد دندان به همراه ایجاد مشکلات خاص در صورت فرد شوند. در این حالت عضلات تحت فشار و دندان­هایی که به خاطر مشکل دندان قروچه به هم ساییده شده­اند منجر به ایجاد درد فک می­شوند.

سایر مشکلات دهان: فشار دادن شدید و مداوم دندان­ها در زمان خواب می­تواند منجر به جابجایی فک از محل صحیح آن شود. این مشکل همچنین می­تواند منجر به ایجاد ترک دندان شود. علاوه بر این، این مشکل می­تواند منجر به ایجاد آسیب در استخوان فک پایین شود که این استخوان به اتصال فک به یک قسمت از سر کمک می­کند. این مسئله همچنین می­تواند منجر به کاهش قدرت شنوایی فرد یا تغییر در ظاهر صورت شود. حتی در صورتی که نوع خفیف این مشکل در فرد وجود داشته باشد، اگر به مدت طولانی مشکل ادامه پیدا کند می­تواند منجر به ایجاد خوردگی، شکستگی یا کوتاه شدن دندان­ها شود. با گذشت زمان این مشکل می­تواند به از دست دادن دندان و در نتیجه پوسیدگی و نیز پایین رفتن خط لثه بیمار منتهی شود.

حساسیت دندان: افرادی که دارای دندان­ها و لثه سالم هستند در صورتی که دچار دندان قروچه گاه به گاه یا سخت شوند ممکن است دچار حساسیت در دندان­های خود شوند.

رفتار دارای اضطراب: بسیاری از علائم دیگر دندان­ قروچه شبانه که ممکن است مورد بی­توجهی قرار گیرند می­توانند شامل جویدن ناخن، مداد یا داخل لب در طول روز باشند.

معالجه و درمان

هدف از تشخیص و درمان دندان قروچه، کاهش درد، جلوگیری از ایجاد آسیب دائمی برای دندان­ها، و کاهش این عادت تا حد ممکن می باشد. در بسیاری از موارد، درمان برای دندان قروچه لازم نیست. برای مثال در بسیاری از مواقع با بزرگ شدن کودکان عادت دندان قروچه آنها بر طرف می­شود، و بسیاری از افراد بزرگسال در حدی دندان قروچه نمی­کنند که نیازمند درمان خاص باشد. به هر حال، اگر مشکل جدید باشد، گزینه­های درمان می­تواند شامل استفاده از روش­ها، معالجات و تجویزهای دندان­پزشکی باشد. در این حالت با دکتر خود درباره استفاده از بهترین روش یا روش­هایی که می­توانند برای شما مفید باشند، مشورت کنید.

روش­های دندان­پزشکی

اگر شما یا کودکتان به دندان قروچه مبتلا هستید، دکتر ممکن است به شما راه­هایی را پیشنهاد کند که از طریق آن می­توان دندان­ها را حفظ کرد یا وضعیت آنها را بهبود بخشید. هر چند این روش­ها ممکن است از ایجاد مشکل برای دندان شما جلوگیری کنند، اما نمی­توانند جلوی دندان قروچه در فرد را بگیرند.

اسپلینت و محافظ دهان. این ابزارها به این منظور طراحی شده­ اند که دندان­ها را جدا از یکدیگر نگه دارند تا به این ترتیب از ایجاد آسیب به خاطر دندان قروچه و فشار دادن دندان­ها به هم جلوگیری کنند. این ابزارها از جمله گارد دندان را می­توان از مواد سخت یا نرم تهیه کرد و برای استفاده با دندان­های بالا یا پایین فرد اندازه نمود.

اصلاح دندان. اصلاح موقعیت دندان­هایی که به نحو صحیح در محل خود قرار نگرفته­اند در صورتی که دندان قروچه در ظاهر مربوط به مشکلات دندان باشد احتمالاً می­تواند به فرد کمک کند. در مواردی که مشکل جدی است (زمانی ساختار دندان دچار حساسیت شده یا فرد توانایی جویدن مناسب ندارد)، دندان پزشک ممکن است نیاز به تغییر شکل سطح رویی دندان شود یا از تاج دندان برای حل مشکل استفاده کند. در موارد خاص، دندان­ پزشک شما می­تواند استفاده از آتل­های مخصوص یا جراحی دهان را به شما پیشنهاد دهد.

معالجات خاص می­تواند به حل مشکل دندان قروچه کمک کند. برخی از این معالجات به شرح زیر هستند:

مدیریت استرس. اگر دندان قروچه شما به خاطر استرس است، احتمالاً می­توانید با انجام مشاوره حرفه­ای یا استفاده از روش­های افزایش آرامش همچون ورزش یا تمدد اعصاب مشکل خود را برطرف کنید.

رفتار درمانی. هنگامی که متوجه شدید به دندان قروچه مبتلا هستید، احتمالاً می­توانید از طریق تغییر رفتارهای مربوط به دهان و فک خود مشکل را بر طرف کنید. برای این کار از دندان­پزشک خود بخواهید بهترین موقعیت برای دهان و فک را به شما نشان دهد.

بایوفیدبک. اگر تغییر عادت­ها برای شما بسیار سخت است، می­توانید از روش بایوفیدبک برای حل مشکل خود استفاده کنید. بایوفیدبک یک شیوه درمانی مکمل است که در آن با استفاده از روش­ها و تجهیزات لازم به شما نحوه کنترل فعالیت عضلات فک آموزش داده می­شود.

به علاوه برای درمان دندان قروچه از دیگر درمان‌های دندانپزشکی نظیر بریج، عصب کشی، ایمپلنت و … نیز بهره گرفته می شود.

معمولاً، تجویزهای موجود برای درمان دندان قروچهموثر نیستند و برای بررسی اثربخشی این روش­ها نیاز به انجام تحقیقات بیشتر وجود دارد. مثال­هایی از تجویزهایی که می­توانند برای دندان قروچه استفاده شوند به شرح زیر هستند:

شل کردن عضلات. در برخی موارد، دکتر ممکن است به شما پیشنهاد دهد که قبل از زمان خواب عضلات خود را برای یک دوره زمانی کوتاه شل یا ریلکس کنید.

تزریق بوتاکس. تزریق بوتاکس می­تواند به برخی از افراد مبتلا به دندان قروچه جدی یا شدید که به سایر روش­های درمانی عکس­العمل نشان نمی­دهند کمک کند.

اگر دندان قروچه شما به علت عوارض جانبی یک تجویز پزشکی افزایش پیدا کرد، از دکتر خود بخواهید روش درمانی را عوض کند یا از روش­های جایگزین مناسب برای درمان شما استفاده کند.

پیشگیری

کاهش استرس و مدیریت تشویش توسط فرد می­تواند منجر به کاهش دندان قروچه در افرادی مستعد و مبتلا به آن شود.

 هم چنین برای پیشگیری از دندان قروچه باید از خوردن غذاها و نوشیدنی های حاوی کافئین و جویدن مداد یا خودکار پرهیز شود.

نتیجه گیری

همان طور که ذکر شد، راه های درمانی مانند قرص، محافظ دندان و روان درمانی مانند ریلاکسیشن و مدیریت استرس در تعدیل و برطرف شدن دندان قروچه مؤثرند.