آبسه دهان، دندان و لثه به عفونت دهان، صورت، فک یا گلو گفته می‌شود که به صورت پوسیدگی و سوراخ شدن دندان یا عفونت دندان شروع می‌شود. این عفونت‌ها در میان افرادی شایع است که بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت نمی‌کنند و به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند. آبسه لثه و دندان در صورت ملتهب شدن بافت بسیار دردناک است.
انواع عفونت دهانی
عفونت دهانی می‌تواند بسیار دردناک باشد. عفونت‌های دهان و دندان به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
عفونت داخل دندان
نخستین نوع عفونت دهانی عفونت داخل دندان در بافت پالپ (مغز دندان) زنده است که از پوسیدگی یا تحریک شدید نشأت می‌گیرد. به طور طبیعی هنگامی که باکتری‌ها شروع به تکثیر در بدن می‌کنند، بدن با فرستادن گلبول‌های سفید و آنتی بادی‌ها به منظور مقابله با باکتری‌ها واکنش نشان می‌دهد. اما این ساز و کار دفاعی طبیعی (آنتی بیوتیک) در داخل دندان کارساز نیست، چون این آنتی بیوتیک‌های طبیعی به داخل دندان راه ندارند. بنابراین هنگامی که دندان عفونی می‌شود، بهبود نمی‌یابد و بافت پالپ به مرور زمان می‌میرد. عصب‌کشی درمان این عارضه است که در آن بافت نرم داخل دندان برداشته و با مواد مهر و موم کننده تعویض می‌شود تا از عفونت مجدد دندان جلوگیری شود.
عفونت داخل استخوان اطراف انتهای دندان (آبسه پری‌اپیکال)
نوع دوم عفونت دهانی عفونتی است که در استخوان اطراف انتهای دندان رخ می‌دهد و دندان آبسه می‌کند. آبسه ممکن است دردناک یا بدون درد باشد. چنانچه باکتری در استخوان وجود داشته باشد، بدن با ارسال آنتی‌بادی‌ها و گلبول‌های سفید با آن مقابله می‌کند. مشکل این است که باکتری‌های جدید به طور مداوم از بافت مرده به داخل دندان فرستاده می‌شود. آبسه بزرگ و منتشر می‌شود و در نهایت به از بین رفتن و تحلیل ریشه دندان منجر می‌شود.
عفونت لثه (آبسه لثه یا پریودنتال)
نوع سوم عفونت دهانی عفونت لثه است که بافت لثوی را درگیر می‌کند. بدن با این عفونت نیز مقابله می‌کند. آبسه ناشی از عفونت لثه انبوهی از چرک است که در لثه جمع می‌شود و عمدتاً در ناحیه‌های آسیب‌دیده در اثر ابتلا به بیماری‌های لثه دیده می‌شود. عفونت لثه زمانی آبسه لثه نامیده می‌شود که لثه‌ها نیز درگیر و متورم شده باشد.
آبسه دندان
علل آبسه دندان
رشد مستقیم باکتری‌ها از حفره ناشی از پوسیدگی دندان به داخل بافت نرم و استخوان‌های صورت و گردن علت آبسه دندان است. به موقع درمان نشدن دندان عفونی آبسه کردن آن را به دنبال خواهد داشت.
عامل‌های خطر آبسه دندان
عامل‌های خطر افزایش دهنده احتمال پوسیدگی و سوراخ شدن دندان به شرح زیر است:
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، برای مثال مسواک نزدن و نخ دندان نکشیدن به شیوه صحیح یا به تعداد دفعات لازم
- استعمال دخانیات و سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- رژیم غذایی نامناسب
- ابتلا به بعصی بیماری‌ها و مصرف بعضی داروها
علائم آبسه دندان
علائم معمول آبسه دندان عبارت است از:
- درد
- ورم
- قرمزی دهان و صورت
دیگر نشانه‌های آبسه شامل موارد زیر می‌شود:
- سوراخ شدن دندان
- التهاب لثه
- ورم کردن دهان
- دردناک بودن لمس دندان
- ترشح چرک
- دشواری در باز کردن دهان یا بلع
درمان آبسه دندان
دارو
بسیاری از بیماران دچار دندان درد یا پوسیدگی دندان می‌توانند داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (ادویل، مورتین) یا ناپروکسین (الیو) یا مسکن‌هایی مانند استامینوفن (تایلنول) برای آرام کردن درد مصرف کنند.
گرم کردن
چنانچه آبسه به خودی خود پاره شود، شستشو با آب گرم دهان را تمیز و به تخلیه چرک کمک می‌کند.
تخلیه آبسه
دندانپزشک آبسه را باز و چرک آن را تخلیه می‌کند. اگر آبسه خود به خود پاره شده باشد، این روش تنها درمان آبسه دندان محسوب می‌شود. آبسه‌ای که تا سقف دهان یا گردن گسترش یافته باشد باید در اتاق عمل و تحت بی‌حسی تخلیه شود.
عصب‌کشی
عصب‌کشی یکی از درمان‌های آبسه است. به علاوه جراحی ناموفق عصب کشی نیز ایجاد آبسه را به دنبال دارد که درمان آن عصب‌کشی مجدد است.
آبسه لثه (پریودنتال)
علل آبسه لثه (پریودنتال)
- عامل اصلی آبسه لثه نوعی باکتری است. باکتری‌ها تحت شرایط معین به سرعت در فضای بین دندان و لثه تکثیر می‌شوند و آبسه ایجاد می‌شود..
- لثه‌های سالم به خوبی به دندان‌ها می‌چسبند. اما لثه بیمار به تدریج از دندان جدا می‌شود و فضایی بین لثه و دندان ایجاد می‌شود. از این فضا با اصطلاح پاکت نیز یاد می‌شود.
- تمیز کردن پاکت دشوار است و به همین دلیل پلاک، جرم و ذرات غذا در این فضا جمع می‌شود. به این ترتیب محیطی مناسب برای انباشته شدن چرک ایجاد می‌شود.
عامل‌های خطر آبسه لثه (پریودنتال)
عامل‌های خطر بیماری لثوی (پریودنتال) که به تشکیل آبسه می‌انجامد به شرح زیر است:
- رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و کوتاهی در تمیز کردن دندان‌ها
- کشیدن سیگار
- ابتلا به بعضی بیماری‌ها مانند دیابت کنترل نشده
علائم آبسه لثه
ورم کردن لثه رایج‌ترین علامت آبسه لثه (پریودنتال) است. اندازه ورم‌ها با یکدیگر متفاوت است و گاهی به سرعت برآمده می‌شود. ورم قرمز رنگ و گاهی درخشان است و سر سفیدی دارد. لمس کردن این ورم احتمالاً منجر به بروز درد می‌شود. درد گاهی شدید است و حمله درد معمولاً ناگهان شروع می‌شود.
دیکر علائم آبسه لثه عبارت است از:
- بدمزه و بدبو شدن دهان
- خونریزی لثه
- لق شدن دندان یا دندان‌های درگیر و جابجا شدن مختصر آن‌ها که باعث فاصله‌دار شدن دندان‌ها می‌شود.
- تحلیل لثه
- افتادن دندان در صورت شدید بودن بیماری لثه
درمان آبسه لثه
بهتر است هر چه سریع‌تر برای درمان آبسه اقدام شود تا هم سلامتی به خطر نیفتد و هم روند درمان بهتر باشد. آبسه لثه بافت‌های لثوی نگهدارنده دندان را به سرعت تخریب می‌کند. درمان‌های آبسه لثه متفاوت است و شامل تمیز کردن سطح ریشه، جرم‌گیری و پاک کردن دیگر محرک‌ها و عمل‌های مختلف مقابله با بیماری لثه می‌شود. عفونت لثه درجات و انواع مختلف دارد که یکی از آن‌ها عفونت دندان عقل است که در لثه اطراف این دندان بروز می‌یابد و درمان آن کشیدن دندان عقل است.
پیشگیری از آبسه دندان و لثه
پیشگیری نقش مهمی در حفظ بهداشت دهان و دندان دارد. مسواک زدن و نخ کشیدن روزانه و مراجعه منظم و دوره‌ای به دندانپزشک از پوسیدگی دندان و ایجاد آبسه جلوگیری می‌کند.
- دندان‌ها را مطابق آموزش‌های دندانپزشک مسواک بزنید و نخ بکشید.
- چنانچه پوسیدگی دندان در مراحل اولیه تشخیص داده و به سرعت درمان شود، سوراخ‌های منجر شونده به ایجاد آبسه ترمیم می‌شود.
- ترک سیگار و کاهش مصرف مشروبات الکلی نیز از ابتلا به بیماری‌های لثه جلوگیری می‌کند.