بسیاری از زنان باردار در دوران بارداری از دندان درد این دوره شکایت می کنند. به علت تغییرات هورمونی و متابولیک در دوران حاملگی ممکن است دندان ها دچار درد شوند. برای درمان دندان درد در بارداری باید به یک پزشک دندانپزشک مراجعه کرد تا ضمن معاینه دقیق دندانهایتان، بتواند درمانی که مناسب حالتان است و نیز به جنین صدمه ای نمی زند، را برایتان ارائه دهد. همیشه پیشگیری بهتر از درمان دندان درد است. بهتر است قبل از بارداری به دندان پزشک مراجعه کنید تا ضمن معاینه دستورالعمل هایی مشابه آنچه که ما در این مختصر آماده کرده ایم، را به شما بدهد تا دوران بارداری راحتی داشته باشید. در ادامه با ما همراه باشید.
در بعضی از زنان بارداری موجب مشکلات دندان مثل بیماری لثه و افزایش احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان می شود. حفظ بهداشت دندان در خانه و کمک گرفتن از دندان پزشک تضمین کننده این است که دندان شما در طول بارداری سالم باقی می ماند. تولد زودتر از موعد ممکن است در اثر بیماری پریودنتال که عفونت مزمن لثه ها است و عدم درمان آبسه دندان باشد.
در بعضی از زنان بارداری موجب مشکلات دندان و دندان درد در بارداری و بیماری لثه و افزایش احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان می شود. در طول دوره بارداری، هورمون های افزایش یافته شما ممکن است بر واکنش بدن به پلاک ( لایه جرم روی دندان ها) تاثیر بگذارند.
بارداری به صورت خودکار به دندان آسیب وارد نمی کند. این که گفته می شود که زنان برای بدنیا آوردن هر بچه یکی از دندان های خود را از دست می دهند، دروغ محض است. در صورتی که جذب کلسیم مادر در طول بارداری ناکافی باشد، استخوان ها ( و نه دندان ها) کلسیومی که به فرزند در حال رشد نیاز دارد را فراهم می کند. از دست رفتن کلسیم پس از شیردادن کودک متوقف می شود. با این حال، نیازمندی های زمان بارداری ممکن است در بعضی از زنان منجر به مشکلات دندان شود.
حفظ بهداشت دندان در خانه و کمک گرفتن از دندان پزشک تضمین کننده این است که دندان شما در طول بارداری سالم باقی می ماند.
بیماری دندان بر نوزاد در حال رشد تاثیر می گذارد
تحقیقات به رابطه بین بیماری لثه در زنان باردار و تولد زودتر از موعد با وزن کم نوزاد در حین تولد پی برده اند. نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده اند، در معرض ابتلا به بعضی بیماری ها از قبیل فلج مغزی و مشکلات بینایی و شنوایی می شود.
تخمین ها بیانگر این است که از هر 100 تولد پیش از موعد 18 مورد ناشی از بیماری پریودنتال است که یک عفونت مزمن در لثه ها است. برطبق یک مطالعه، درمان مناسب دندان مادر باردار باعث کاهش خطر تولد زودتر از موعد تا 80 درصد می شود.
بهداشت دندان در پیش از بارداری
- در صورتی که بهداشت دهان و دندان را قبل از بارداری به خوبی رعایت کنید، در طول بارداری کمتر دچار مشکلات مرتبط با دندان و دندان درد در بارداری می شوید. توصیه های زیر موثر است:
- دندان خود را روزانه حداقل دوبار با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید
- دندان های خود را با نخ دندان تمیز کنید
- به صورت منظم به دندان پزشک مراجعه کنید
- در صورتی که تصمیم دارید باردار شوید، به دندان پزشک رجوع کنید. درمان درد دندان پیش از بارداری بهتر است. درصورتی که در طول بارداری باید دندان خود را درمان کنید، اغلب پس از سه ماهه اول بارداری می توان از روش های غیرفوری بهره برد.
باردار بودن خود را به دندان پزشک اطلاع دهید
بارداری بر مراقبت از دندان تاثیرگذار است. دندان پزشک تا زمان به دنیا آمدن نوزاد شما، از عکس برداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) خودداری می کند. در صورتی که عکس برداری حتما باید صورت بگیرد، دندان پزشک در مورد تضمین امنیت نوزاد توصیه هایی را به شما عرضه می کند. در صورتی که بیماری دندان شما مستلزم بی هوشی عمومی یا دارو است، با دندان پزشک ، پزشک یا پزشک متخصص زایمان در این مورد مشورت کنید.
دلایل دندان درد و مشکلات دهان و دندان در بارداری
ورم لثه در بارداری
اغلب زنان در طول بارداری متوجه تغییر در وضعیت لثه های خود می شوند. برخی از زنان متوجه می شوند که در هنگام مسواک زدن دندان ها، لثه های آنها قرمزتر می شود و خون می افتد. و بعضی از زنان ورم و خونریزی شدید دارند.
به این تغییرات ورم لثه گفته می شود. ورم لثه ممکن است از ماه دوم بارداری شروع شود. این بیماری در ماه هشتم به اوج خود می رسد. این بیماری اغلب پس از بدنیا آمدن به تدریج از بین می رود.
ورم لثه در بارداری عمدتا در جلوی دهان ایجاد می شود. علائم این بیماری شبیه ورم لثه است، اما علت های متفاوتی ممکن است داشته باشد. افزایش سطح هورمون ها تا اندازه ای در ایجاد ورم لثه در بارداری نقش دارد. در طول بارداری، سطح پروژسترون بدن شما 10 برابر بیشتر از حد نرمال می شود. این مساله باعث افزایش رشد باکتری های مشخصی می شود که باعث ورم لثه می شوند. همچنین سیستم ایمنی شما در طول بارداری به شکل متفاوتی عمل می کند. این مساله باعث می شود که بدن شما نسبت به باکتری بوجود آورنده ورم لثه واکنش متفاوتی داشته باشد.
به منظور به حداقل رسانی اثرات ورم لثه در بارداری ، بهداشت دندان را به خوبی انجام دهید: دندان های خود را روزی دو بار مسواک بزنید، و هر بار مسواک زدن باید حداقل دو دقیقه طول بکشد. با استفاده ا ز دهانشویه ضدمیکروبی نیز به کنترل ورم لثه کمک می کند. بعضی از دندان پزشکان استفاده از دهانشویه هایی را توصیه می کنند که حاوی الکل نیست، اما مشخص نیست که آیا دهانشویه های حاوی الکل اثری منفی بر بارداری دارد یا خیر.
مطمئن شوید که دندان پزشک در طول بارداری سلامت لثه های شما را بررسی می کند. ورم لثه در بارداری با تمیزکردن حرفه ای دندان بهبود پیدا می کند.این کار در هر زمان در طول بارداری قابل انجام است. روش های درمانی تهاجمی تر مثل جراحی پریودنتال باید تا پس از بدنیا امدن بچه به تعویق بیفتد.
گرانولوما در بارداری ( گرانولوما پیوژنیک یا تومور حاملگی)
گرانولوما در بارداری رشد لثه هایی است که در بین 2 تا 10 درصد از زنان اتفاق می افتد. به این بیماری همچنین گرانولوما پیوژنیک یا تومور حاملگی گفته می شود. تومورهای حاملگی به درستی نامیده نمی شوند. آنها در واقع تومور نیستند و باعث بروز سرطان نمی شوند. این تومورها حتی خطرناک نیستند، اگر چه باعث ناراحتی می شوند.
بیماری گرانولوما در بارداری معمولا در سه ماه دوم بارداری ایجاد می شود. گرانولوماها غده های قرمزی رنگی هستند که عموما در نزدیکی خط لثه بالایی یافت می شود، اما در جاهای دیگر دهان نیز می توان آنها را پیدا کرد. این رشد لثه به راحتی باعث خونریزی می شود و زخم یا پوسته ایجاد می کند. گرانولوما در بارداری معمولا توسط یک رشته بافت باریک به لثه یا غشای مخاطی متصل شده اند.
علت دقیق گرانولوما در بارداری مشخص نیست، اگر چه بهداشت نامناسب دهان ودندان یک عامل اولیه است. تروما، هورمون ها، ویروس ها و عروق خونی بدشکل نیز به عنوان عامل های تاثیرگذار در نظر گرفته می شوند. زنانی که چنین مشکلی دارند، دچار ورم لثه در بارداری می شوند.
گرانولوما در بارداری پس از به دنیا آمدن بچه از بین می رود. در صورتی که این رشد لثه در صحبت کردن یا غذاخوردن اختلال ایجاد می کند باید قبل از به دنیا آمدن بچه آن را از بین ببرید. با این حال، در نیمی از موارد، در طول بارداری رشد لثه از بین رفته دوباره برمی گردد.
فرسایش دندان
زنانی که ویار دارند، استفراغ مکرر باعث فرسایش مینای پست دندان های عقب می شود. در صورتی که به صورت مکرر استفراغ می کنید، با تماس به مطب دندان پزشک در مورد روش هایی برای جلوگیری از فرسایش دندان مشورت بگیرید.
به خاطر داشته باشید که دقیقا پس از استفراغ کردن مسواک نزنید، زیرا مسواک زدن در این وضعیت به اسید داخل دهان کمک می کند تا دندان ها فرسوده شوند. قبل از مسواک زدن، با ترکیبی از جوش شیرین و آب یا یک دهانشویه تجاری، دهان خود را بشویید تا سطح اسید دهان خود را کاهش دهید.
خشکی دهان
بسیاری از زنان باردار از خشکی دهان شکوه دارند. می توانید با نوشیدن آب فراوان و با مصرف آب نبات ها یا آدامس های سفت بدون شکر ترشح بزاق را تحریک کنید و دهان خود را مرطوب نگه دارید. این مواد غذایی حاوی زایلیتول هستند که باکتری های مضری که باعث پوسیدگی دندان می شوند را کاهش می دهند.
افزایش ترشح بزاق
بعضی از زنان باردار هم به نسبت کمتر دچار مشکل افزایش ترشح بزاق در دهان خود می شوند. این بیماری در اوایل بارداری بوجود می آید و در سه ماهه اول بارداری از بین می رود و ممکن است همراه با تهوع باشد.
مشکلات دهان و دندان درد در دوران بارداری و راه های درمان آن
بهترین روش برای مراقبت از دندان مراجعه به دندان پزشک برای معاینه و تمیز کردن دندان پیش از باردار شدن است. درمان بیماری پریودنتال نیز باید در این زمان صورت بگیرد.
در طول دوره بارداری، سه ماهه دوم بهترین زمان برای درمان دندان است. در صورت امکان، از روش های درمانی اصلی مثل بازسازی و جراحی تا زمان به دنیا آمدن نوزاد خودداری کنید.
در طول سه ماهه اول بارداری، سیستم های اندام رحم در حال رشد هستند و رحم به شدت به اثرات محیط زیست حساس است. در نیمه دوم سه ماهه سوم، به دلیل حساس شدن رحم به اثرات خارجی خطر تولد پیش از موعد وجود دارد. همچنین، در پایان دوره بارداری، نمی توانید به راحتی روی صندلی دندان پزشک بنشینید. پس از گذشت 20 هفته از بارداری، زنان باید به مدت طولانی به پشت دراز بکشند. این کار باعث می شود که بر عروق خونی بزرگ فشار وارد شود و در گردش خون تغییر ایجاد می کند.
علت های شایع مشکلات دندان در طول بارداری شامل موارد زیر است:
- مشکلات لثه
- تهوع
- تمایل شدید به غذاهای شکردار
- اوق زدن در حین مسواک زدن دندان ها
- مشکلات لثه
هورمون های مرتبط با بارداری باعث می شوند که بعضی از زنان در معرض مشکلات لثه قرار بگیرند. این مشکلات از قرار زیر هستند.
ورم لثه- این مشکل مخصوصا در طول سه ماهه دوم بارداری باعث دندان درد در بارداری می شود. علائم این بیماری شامل ورم لثه ها و خونرویزی مخصوصا در حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن است.
بیماری پریودنتال تشخیص داده نشده یا درمان نشده– بارداری باعث تشدید این عفونت مزمن لثه می شود که با ورم لثه درمان نشده بوجود می آید و منجر به از بین رفتن دندان می شود. این بیماری به صورت اپولیس بارداری نشان داده می شود که ممکن است پس از بدنیا آمدن نوزاد برطرف شود، این احتمال هم وجود دارد که پس از بدنیا آمدن بچه هم بیماری برطرف نگردد.
در طول بارداری، مشکلات لثه که بوجود می آیند به دلیل افزایش پلاک نیستند، بلکه به دلیل واکنش بد به پلاک در نتیجه افزایش سطوح هورمون ها است.
در مورد مشکلات لثه ای که ممکن است داشته باشید با دندان پزشک مشورت کنید. مسواک نرم تری تهیه کنید و دندان های خود را به صورت منظم روزی دوبار مسواک بزنید. از خمیردندان حاوی فلوئورید استفاده کنید تا از دندان در برابر پوسیدگی محافظت کنید.
در صورتی که در طول بارداری مشکلات لثه داشته اید، حتما پس از بدنیا آمدن بچه پیش دندان پزشک بروید تا لثه های شما را معاینه کند. در حالی که اغلب مشکلات لثه ناشی از هورمون های بارداری پس از بدنیا آمدن نوزاد از بین می رود، تعداد کمی از زنان سطح بیماری لثه عمیق تری پیدا کرده اند که برای برطرف سازی آن به درمان نیاز است.
استفراغ کردن به دندان ها آسیب می رساند
هورمون های بارداری باعث نرم شدن حلقه عضله ای می شوند که غذا را داخل معده نگه می دهد. تهوع یا استفراغ مرتبط با ویار باعث می شود که دندان های شما با یک اسید معده قوی پوشش داده شوند. تهوع و استفراغ باعث آسیب به مینای دندان و افزایش احتمال پوسیدگی دندان می شود.
برای برطرف سازی این مشکل موارد زیر را رعایت کنید:
دندان های خود را فورا پس از استفراغ کردن مسواک نزنید. در حین اینکه دندان ها با اسیدهای معده پوشش داده می شوند، مسواک زدن باعث ایجاد خراش بر روی مینای دندان می شود. دندان های خود را به طور کامل با آب خالی بشوئید.
دهانشویه حاوی فلوراید (فلوئورید)مصرف کنید
در صورتی که دهانشویه حاوی فلوئورید ندارید، کمی از خمیر دندان حاوی فلوئورید را روی انگشت خود قرار دهید و آن را روی دندان ها بمالید. دندان ها را به طور کامل با آب بشوئید. دندان های خود را حداقل یک ساعت پس از استفراغ کردن مسواک بزنید.
اوق زدن در حین مسواک زدن
بعضی از زنان باردار در حین مسواک زدن، مخصوصا در حین مسواک زدن دندان های آسیا، احساس تهوع پیدا می کنند و اوق می زنند. با این حال، در صورتی که به صورت منظم مسواک نزنید، خطر پوسیدگی دندان وجود دارد. توصیه هایی که در این زمینه می توان ارائه کرد از قرار زیر است:
- از مسواکی استفاده کنید که سرکوچکی داشته باشد، مثل مسواک های مخصوص کودکان
- عمل مسواک زدن را به آهستگی انجام دهید
- چشم های خود را ببندید و بر نفس کشیدن متمرکز شوید
- کاری دیگری انجام دهید که حواس شما را نسبت به مسواک زدن پرت کند، برای مثال موسیقی گوش کنید
در صورتی که مزه خمیردندان باعث تهوع می شود، خمیردندان دیگری را تهیه کنید. یا می توانید دندان های خود را با آب مسواک بزنید و پس از آن از دهانشویه استفاده کنید. در سریع زمان ممکن، به عادت مسواک زدن با خمیردندان فلوئورید برگردید.
تمایل شدید به بعضی از غذاها در طول بارداری
بعضی از زنان در حین بارداری ویار شدیدی به بعضی از غذاها پیدا می کنند و از بعضی از غذاها به شدت پرهیز می کنند. تمایل زیاد به میان وعده های قندی خطر فرسودگی دندان را افزایش می دهد. سعی کنید در عوض از غذاهایی استفاده کنید که قند کمی دارند.
در صورتی که برای رفع ویار خود حتما باید چیزهای شیرین بخورید، سعی کنید گزینه های سالم تری مثل میوه های تازه را انتخاب کنید. پس از خوردن میان وعده های شیرین، دهان خود را با آب یا شیر دهان شویه کنید.
پیشگیری از دندان درد و مشکلات دهان و دندان در بارداری
در طول بارداری کلسیم بیشتری مصرف کنید
بایستی در طول بارداری میزان مصرف کلسیوم را افزایش دهید. کلسیوم کافی باعث محافظت از توده استخوان شما و برآورده سازی نیازهای غذایی نوزاد در حال رشد شما می شود.
منابع مناسب کلسیوم در رژیم غذایی شامل شیر، پنیر،ماست، شیرسویای کم چرب می باشد.
در طول بارداری ویتامین دی بیشتری مصرف کنید
ویتامین دی به بدن کمک می کند تا از کلسیم استفاده کند. منابع مناسب ویتامین دی شامل موارد زیر است:
- پنیر
- کره گیاهی
- ماهی های چرب مثل ماهی آزاد
درمان دندان درد در دوران بارداری کمی با زمان های دیگر فرق دارد. برخی از کارهای پیشگیرانه را می توان در منزل انجام داد و برای شماری دیگر باید به دندان پزشک مراجعه کرد. ذکر این نکته لازم است که باید حتما به دندانپزشک بگویید که باردار هستید تا از عکس برداری رادیوگرافی پرهیز کند و فقط در صورت اضطرار و نیاز با رعایت نکات خاصی آن را انجام دهد و سپس به ترمیم دندان هایتان بپردازد. دندانپزشکتان می تواند در صورت لزوم برای تسکین درد دندان از داروهای مسکن مناسب که به جنین آسیبی نمی رسانند تجویز کند. اگر چرک، عفونت یا آبسه در محل دندان هایتان مشاهده کردید، حتماً به دندانپزشک مراجعه نمایید.