ترک دندان

مقدمه

ترک خوردگی مینای دندان یکی از عارضه های رایج دندانی است که با عوارضی مانند دندان درد همراه است. این ترک ها توسط دندانپزشک تشخیص و شناسایی شده و باید هرچه سریع تر رفع و درمان شود تا به عوارض جدی تری منجر نگردد. شما توانایی مشاهده ترک­ها را حتی در صورت اطلاع از وجودشان ندارید. ترک­های ریز می­توانند بر روی دندان شما ایجاد شده و تهدیدی برای سلامت دندان و همچنین طرح لبخند شما باشند. هر چند این ترک­ها کوچک هستند، اما می­توانند آسیب زیادی به دندان­های شما وارد کنند. با این وجود نیازی به نگرانی برای اصلاح طرح لبخند نیست، با استفاده از ابزارهای مناسب شما می­توانید از ادامه یافتن ترک خوردگی جلوگیری کنید و شاید همه آنها را با هم درمان کنید.

ترک دندان چیست؟

سندروم ترک دندان با افزایش سن به یک تهدید برای سلامتی شما تبدیل می­شود. با افزایش سن دندان­ها ضعیف­تر می­شوند و به این ترتیب مستعد ابتلا به ترک­های کوچک و بسیار نازک خواهند شد که در عمل امکان مشاهده آنها با چشم غیر مسلح وجود ندارد. همواره امکان دارد فرد با قرار دادن دندان خود در معرض ضربه احتمال ایجاد ترک در دندان خود را افزایش دهد. برای مثال در این رابطه می­توان شرکت در فعالیت­های ورزشی خشن مثل بوکس و یا جویدن اجسام سخت را نام برد. سندروم ترک دندان همچنین در دندان­هایی بیشتر مشاهده می­شود که دارای پرکردگی­های زیاد هستند و در عمل این ترک خوردگی باعث می­شود ساختار سالم باقیمانده دندان در طول زمان ضعیف شود. ترک دندان می­تواند یک عامل دردناک در زمان غذا خوردن باشد! در عمل ترک­ها راه­های ورود مواد غذایی به بخش­های داخلی دندان هستند و وجود آنها باعث می­شود شما هنگام جویدن غذا درد داشته باشید. همچنین فشار دادن اجسام با استفاده از دندان می­تواند منجر به باز شدن ترک دندان شود و باعث می­شود عاج دندان از محل خود حرکت کرده و حفره پالپ یا حفره داخل دندان (که اعصاب دندان در آن قرار دارند) دچار آسیب شود. هنگامی که فشار از روی دندان برداشته می­شود، ترک دندان بلافاصله بسته می­شود و این موضوع درد زیادی را برای فرد به همراه دارد. اگر به وجود ترک در دندان بی توجهی شود، پالپ دندان با آسیب جدی مواجه می­شود و حساسیت دندان فرد نسبت به گرما و سرما افزایش می­یابد. همچنین در این حالت ایجاد دردهای طولانی دندان محتمل است.

ترک دندان متفاوت از شیارهای سطحی ایجاد شده بر روی دندان است. هنگامی که دندان شیار سطحی پیدا می­کند، خطوط سطحی قابل مشاهده بر روی مینای دندان ایجاد می­شود. احتمال ایجاد شیار بر روی دندان با بالا رفتن سن افزایش پیدا می­کند. هر چند وجود این شیارها تاثیر نامطلوب بر ظاهر فرد دارد، با این وجود صدمه ناشی از آنها بر روی عملکرد دندان کمتر از ترک دندان است.

با وجودی که شیار دندان به سادگی قابل شناسایی است، ایجاد ترک بر روی دندان به سادگی قابل تشخیص نیست. این ترک­ها در رادیوگرافی نشان داده نمی­شوند و به همین خاطر دندان­پزشکان برای شناسایی آنها از روش­های قدیمی معاینه استفاده می­کنند. در این حالت با توجه به اینکه شما نمی­ توانید دندانی را که علت ایجاد درد در دهانتان است را تشخیص دهید، دندان­پزشک شما از روش گاز گرفتن برای پیدا کردن دندان­های ترک خورده استفاده می­کند. در این روش شما باید ابزاری را که بر روی بخشی از دندان­های شما قرار می­گیرد گاز بگیرید. اگر با گاز گرفتن هیچ احساسی نداشته باشید، دندان­ پزشک ابزار را به یک ناحیه دیگر از دندان­های شما منتقل می­کند و تا زمانی این کار را ادامه می­دهد که منبع ایجاد درد در دهان شما را پیدا کند.

چرا یک دندان ترک خورده منجر به ایجاد آسیب می­شود؟

برای فهمیدن اینکه چرا یک دندان ترک خورده موجب ایجاد آسیب می­شود، بهتر است که اطلاعاتی درباره آناتومی دندان داشته باشیم. داخل دندان، زیر مینای سفید و یک لایه سخت به نام عاج دندان، یک لایه نرم داخلی به نام پالپ وجود دارد. لایه پالپ اعصاب دندان و رگ­های خونی را در بر می­گیرد.

هنگامی که لایه بیرونی و سخت دندان ترک می­خورد، جویدن می­تواند باعث ایجاد حرکت در اجزای این لایه شود و به این ترتیب لایه پالپ دچار مشکل می­ شود. سرانجام در نتیجه این حرکت­ها، لایه پالپ به حدی آسیب می­بیند که دیگر نمی­تواند خود را درمان کند. در این زمان دندان نه تنها در زمان جویدن دچار آسیب می­شود، بلکه علاوه بر این نسبت به سرما یا گرمای زیاد نیز حساس می­شود. در این زمان، دندان ترک خورده شروع به آسیب­رسانی به خود می­ کند. همچنین ایجاد ترک­های گسترده می­تواند منجر به عفونت بافت پالپ شود، که می­تواند به استخوان و لثه اطراف دندان نیز گسترش پیدا کند.

اگر دندان دارای مشکل خرد شدگی باشد چه اتفاقی می­افتد؟

خرد شدگی دندان یکی از دلایل اصلی برای تمام آسیب­های دندان است. اکثر دندان­های خرد شده را می­توان با چسباندن مجدد بخش خرد شده مینای دندان یا با جایگذاری یک پرکردگی شبیه دندان اصلاح کرد. در صورتی که دندان شما با آسیب در این رابطه مواجه شده است، بلافاصله به دکتر دندان­پزشک مراجعه کنید و به این ترتیب از جدی­تر شدن مشکل جلوگیری کنید.

معالجه و درمان ترک دندان ها

در عمل انواع مختلفی از ترک خوردگی دندان وجود دارد. در این حالت روش درمان ، عمل زیبایی دندان و نتایج حاصل از آن بستگی به نوع ترک خوردگی، موقعیت و بزرگی آن دارد.

خطوط ترک سطحی

خطوط ترک سطحی در حقیقت ترک­های کوچکی هستند که فقط لایه خارجی مینای دندان را تحت تاثیر قرار می­دهند. این ترک­ها به شدت در دندان­های بزرگسالان قابل مشاهده است. خطوط ترک دندان بسیار کم عمق هستند، دردی به همراه ندارند، و نیازی به نگرانی درباره شکل­گیری آنها نیست.

ترک قسمت بالایی دندان

هنگامی که یک بخش از بالای دندان به خصوص در اطراف پر کردگی دچار ترک یا شکستگی دندان شود، در اصطلاح به آن ترک قسمت بالایی دندان گفته می­ شود. این نوع ترک به ندرت به پالپ دندان آسیب می­رساند و معمولاً درد زیادی به همراه ندارد. در این حالت دندان­پزشک می­تواند برای حفاظت از قسمت آسیب دیده بر روی آن تاج بگذارد.

اگر تنفس از طریق دهان یا آشامیدن مایعات سرد برای شما درد به همراه دارد، می­توانید یک گاز استریل نمناک یا پارچه را گاز بگیرید تا به این ترتیب بتوانید تا زمان رسیدن به مطب دندان­پزشکی درد خود را تسکین دهید. هیچگاه سعی نکنید هنگام برخورد با این مشکل از مسکن­های درد معمول (همچون آنبیسول) یا مرهم­ها برای از بین بردن درد خود استفاده کنید یا بر روی ناحیه آسیب دیده آسپرین قرار دهید.

ترک­ خوردگی طولی دندان

وجود یک ترک خوردگی طولی به معنی ایجاد ترکی است که از سطح روی دندان که برای جویدن استفاده می­شود به صورت عمودی به سمت ریشه توسعه یافته است. در این حالت دندان هنوز به بخش­های مختلف تقسیم نشده، با وجودی که ممکن است ترک به تدریج در حال توسعه باشد. در این حالت درمان سریع دندان برای نجات آن لازم و ضروری است. اگر ترک دندان به لایه پالپ برسد، امکان درمان دندان از طریق استفاده از عصب­کشی قابل درمان است. به هر حال، اگر ترک به لایه زیر خط لثه برسد، دیگر امکان درمان آن وجود ندارد و به علت امکان­پذیر نبودن درمان به احتمال زیاد کشیدن دندان ضروری خواهد بود. به همین دلیل است که در مورد این نوع از ترک­ها نیاز به درمان سریع و به موقع وجود دارد. در این حالت ترک دندان به تدریج توسعه یافته و وضعیت دندان بدتر خواهد شد، تا زمانی که بی­توجهی و درمان نکردن آن منجر به از دست دادن دندان می­شود. باز هم تاکید می­شود تشخیص سریع و درمان به موقع این مشکل نقش اساسی در نجات دندان دارد.

شکستگی طولی دندان

شکستگی طولی دندان اغلب در نتیجه پیشرفت طولانی­مدت یک ترک در دندان ایجاد می­شود. دندان دارای شکستگی طولی با توجه به نوعی از ترک تعریف می­شود که باعث تکه تکه شدن دندان به چند قسمت می­شود. یک دندان دارای شکستگی طولی را نمی­توان بطور کامل نجات داد. در این حالت موقعیت و میزان شکستگی عامل اصلی در تعیین بخشی از دندان است که امکان نجات آن وجود دارد. در برخی موارد، روش­های درمان ریشه دندان می­تواند برای نجات یک بخش از دندان مفید باشد.

ترک عمودی ریشه

ترک­های عمودی ریشه ترک­هایی هستند که از ریشه دندان شروع شده و به سمت لایه بالایی دندان توسعه پیدا می­کنند. این ترک­ها معمولاً علائم و نشانه­های ناچیز و کمی دارند و بنابراین ممکن است برای مدت زمان مشخص نسبت به آنها بی­توجهی صورت گیرد. ترک عمودی ریشه اغلب زمانی شناسایی می­شود که استخوان و لثه اطراف آن دچار آسیب شوند. برای درمان این مشکل می­توان از روش درمانی مربوط به کشیدن دندان آسیب دیده استفاده کرد. به هر حال، گاهی اوقات انجام عمل جراحی بر روی ریشه دندان می­تواند برای نجات یک بخش از دندان مورد استفاده قرار گیرد. در این حالت قسمت آسیب دیده ریشه دندان حذف و برداشته می­شود.

پس از درمان قسمت ترک خورده، آیا دندان بطور کامل درمان می­شود؟

بر خلاف یک استخوان شکسته، وجود ترک در دندان هیچگاه بطور کامل درمان نمی­شود. در این حالت با وجود استفاده از روش­های درمانی مختلف، رشد و توسعه برخی ترک­ها ادامه پیدا خواهد کرد و این موضوع در نهایت می­تواند منجر به از دست دادن دندان شود. قرار دادن تاج بر روی دندان ترک خورده می­ تواند حداکثر میزان حفاظت را برای دندان ایجاد کند، اما استفاده از این روش نیز نمی­تواند در همه موارد موفقیت تضمینی داشته باشد.

روش درمانی استفاده شده بر روی دندان ترک خورده به این دلیل از اهمیت خاص برخوردار است که می­تواند درک را تسکین داده و احتمال شکستن یا بدتر شدن وضعیت دندان را کاهش دهد. هنگامی که دندان ترک­ خورده تحت درمان قرار گیرد، اکثر دندان­های آسیب دیده می­توانند به فعالیت خود ادامه دهند و با استفاده از آنها عمل جویدن برای سال­های طولانی امکان­پذیر خواهد بود. با دکتر جراح ریشه دندان درباره تشخیص خاص وی برای دندان­های ترک خورده و درمان­های پیشنهادی وی صحبت کنید.

همانطور که تا کنون مشاهده کردید، درمان مناسب برای دندان ترک خورده بستگی به نوع ترک و مقدار آسیب وارد شده به دندان دارد. هر چه شما زودتر این مشکل را شناسایی کنید، نجات دندان ساده­‌تر خواهد بود. در حقیقت، ترک­هایی که اخیراً بر روی لایه بالای دندان ایجاد شده احتمالاً فقط با کشیدن روکش دندان روی تاج برطرف می‌شود. اگر دندان ترک خورده نیاز به عصب­کشی داشته باشد، نگران نباشید. نه تنها عصب­کشی می­تواند دندان شما را از کشیده شدن نجات دهد، بلکه ممکن است با انجام این کار بتوان دندان شما را برای باقیمانده عمرتان حفظ کرد!

پیشگیری

با وجودی که جلوگیری از ترک خوردن دندان بطور کامل غیر ممکن است، شما می­توانید از برخی اقدامات برای کاهش احتمال ایجاد این مشکل به شرح زیر استفاده کنید:

از جویدن اجسام خیلی سخت مثل یخ، مغز ذرت بو نداده یا خودکار خودداری کنید.

دندان­های خود را به هم فشار ندهید یا نسایید.

اگر عادت به فشار دادن دندان­ها یا ساییدن(دندان قروچه) آنها به هم در زمان خواب دارید، با دندان­پزشک خود درباره استفاده از یک ابزار محافظ برای حفاظت از دندان­های خود مشورت کنید.

از محافظ دهان یا ماسک ضد ضربه در زمان انجام ورزش­های خشن و مبارزه­ای استفاده کنید.

نتیجه گیری

به افزایش سن و نیز برخورد اجسام سخت با دندان ها خصوصاً دندان های جلویی، در آنها ترک دندان پدید می آید. این ترک ها باعث پوسیدگی و در نهایت نابودی دندان می شوند. همانطور که در مقاله ملاحظه فرمودید می توان با راهکارهای دندانپزشکی نسبت به رفع این ترک ها اقدام نمود و از به وجود آمدن ترک های جدید جلوگیری و پیشگیری نمود.