حساسیت های دندانی: علت و درمان

مقدمه

بسیاری از مردم با خوردن خوراکی های سرد، درمان ریشه دندان (عصب کشی)، خوردن شیرینی و ترشی، پس از پرکردن، هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن احساس لرز می کنند. این بدان معناست آنها با حساسیت در دندان خود مواجه هستند. اما نگران نباشید! ما در اینجا به راهکارهایی می پردازیم که طریق آنها می توان حساسیت دندانی را کاهش داده و به این ترتیب سلامتی دهان را افزایش بخشید.

حساسیت دندان

حساسیت دندانی زمانی ایجاد می­شود که لایه زیرین دندان شما یعنی عاج دندان تحت تاثیر عقب کشیدن بافت لثه بی­­ حفاظ گذاشته می­ شود (این لایه در حقیقت یک پوشش حفاظتی است که ریشه­های دندان را در بر می گیرد). در عمل ریشه­ های دندان تحت پوشش مینای سخت دندان نیستند و از هزاران لوله کوچک تشکیل شده که به سمت اعصاب مرکزی دندان (در لایه پالپ) حرکت می­کنند. این لوله­ ها (یا کانال­ها) امکان رسیدن مواد غذایی همچون غذای گرم، سرد، یا شیرین را به عصب دندان شما فراهم می­کند که در نهایت منجر به ایجاد درد دندان خواهد شد.

دلایل حساسیت دندان

مسواک زدن شدید دندان. در طول زمان، مسواک زدن شدید یا استفاده از مسواک­ های دارای موی زبر می­ تواند منجر به از بین رفتن مینای دندان و طرح لبخند نامطلوب شود که در نتیجه آن عاج دندان پوشش حفاظتی خود را از دست می­دهد. این موضوع همچنین می­تواند منجر به عقب رفتن لثه ­ها شود (به این معنی که بافت لثه از روی دندان شما کنار می­رود).

عقب رفتن لثه­ ها. با عقب رفتن لثه ­ها از روی یک دندان به واسطه شرایطی همچون بیماری­های دندان، سطح ریشه دندان پوشش حفاظتی خود را از دست می­دهد.

بیماری لثه (التهاب لثه). جراحت و التهاب بافت لثه می­تواند علت حساسیت دندانی به واسطه از دست دادن عضلات محافظ دندان باشد که این موضوع می­تواند سطح ریشه دندان را بی حفاظ گذاشته و منجر به دسترسی مستقیم مواد غذایی و باکتری­ها به عصب دندان شود.

دندان ترک خورده. دندان ترک خورده یا دندان شکسته ممکن است با باکتری ناشی از پلاک پر شود و به این ترتیب مرکز پالپ دچار ورم و آبسه می­شود.

ساییدن دندان. ساییدن یا دندان قروچه می­تواند منجر به از بین رفتن مینای دندان و بی حفاظ گذاشتن لایه زیرین مربوط به عاج دندان شود.

محصولات سفید کننده دندان یا خمیردندان­های حاوی جوش شیرین و پروکساید. این محصولات از عوامل اصلی ایجاد حساسیت دندان هستند.

سن فرد. حساسیت دندان در سنین بین 25 و 30 سال بالاترین میزان فراوانی را دارد.

درمان

اگر شما نگران حساسیت دندان­های خود هستید، ابتدا با دندان­پزشک خود ملاقات کنید. دندان­ پزشک می­تواند هر گونه مشکل مربوط به درد دندان شما را شناسایی و معالجه کند. در این حالت با توجه به شرایط موجود، دندان ­پزشک شما ممکن است پیشنهاد دهد که از روش­های زیر برای حل مشکل خود مثل اصلاح طرح لبخند استفاده کنید:

• فلوراید. دندان­پزشک شما می­تواند از فلوراید در نواحی حساس برای تقویت مینای دندان، کاهش درد و درمان حساسیت دندان شما استفاده کند.
• پوشش سطح آسیب­پذیر ریشه دندان. اگر عقب کشیدن بافت لثه منجر به حساس شدن دندان­ها شده باشد، دندان­پزشک شما می­تواند از یک سیلانت برای پوشاندن ریشه­های آسیب­پذیر استفاده کند.
• عصب­ کشی ریشه. اگر حساسیت دندان منجر به درد شدید شود و سایر روش­های درمانی در این حالت موثر نباشند، دندان­پزشک ممکن است دندان شما را عصب­کشی کند. عصب­کشی روشی برای درمان مشکلات موجود در ناحیه نرم دندان (ناحیه پالپ دندان) است.

به منظور جلوگیری از ابتلای مجدد شما به حساسیت دندان، دندان­پزشک ممکن است پیشنهادات مشخصی را برای حفظ سلامتی دهان به شما پیشنهاد دهد. دو بار در روز دندان خود را با مسواک دارای موی نرم و خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. به علاوه استفاده از وارنیش فلوراید و سیلانت برای درمان حساسیت دندان مفید می باشند. همچنین استفاده روزانه از نخ دندان، اجتناب از نظافت شدید یا سخت دندان، عدم استفاده از خمیردندان­های دارای سوزش زیاد، و نیز عدم استفاده نامناسب از نخ دندان و مسواک همگی از روش­هایی است که می­تواند از بازگشت حساسیت به دندان­های شما جلوگیری کند. اگر شما دندان خود را به هم می­سایید، از پزشک خود بخواهید به شما یک محافظ دهان برای جلوگیری از ایجاد مشکل برای دندان­ها پیشنهاد دهد. سایش دندان (دندان قروچه) می­تواند منجر به ایجاد ترک در دندان و در نهایت ایجاد حساسیت در آن شود.

علاوه بر این شما می­توانید با محدود کردن استفاده از غذاها و نوشیدنی­های اسیدی همچون نوشیدنی­های حاوی کربونات، مرکبات، مشروبات الکلی و ماست، که همگی می­توانند منجر به از بین رفتن مینای دندان شوند، از ایجاد حساسیت در دندان­های خود جلوگیری کنید. همواره سعی کنید در زمان مصرف نوشیدنی­های اسیدی از نی به منظور محدود کردن تماس مایع با دندان خود استفاده کنید. پس از خوردن یا آشامیدن یک ماده اسیدی، از نوشیدن شیر یا آب برای ایجاد تعادل بین سطح اسید در دهان خود استفاده کنید. انجام این کار می­تواند از نیاز به مسواک زدن فوری دندان پس از خوردن یا آشامیدن مواد اسیدی جلوگیری کند. به هر حال همواره توجه داشته باشید استفاده از مواد اسیدی می­تواند منجر به نرم شدن مینای دندان و نیز افزایش میزان آسیب­پذیری آن در زمان مسواک زدن شود.

خمیردندان بی حس کننده. پس از چند بار استفاده، خمیردندان بی حس کننده می­تواند به از بین رفتن درد مربوط به دندان حساس کمک کند.

در عمل خمیردندان­های مختلفی در بازار موجود است که می­تواند به شما برای کاهش درد ناشی از ایجاد حساسیت در دندان کمک کند. از این خمیردندان­ها دو بار در روز برای مسواک زدن دندان­ها استفاده کنید. شما همچنین می­توانید این خمیردندان­ها را بر روی ناحیه حساس مالش دهید.

برای تاثیرگذاری این خمیردندان­ها بر روی دندان ممکن است از چند روز تا چند هفته زمان نیاز باشد. در این حالت دندان­پزشک باید توانایی ارائه مشاوره درباره نوع خمیردندانی که احتمالاً دارای بهترین تاثیر بر روی شما است را داشته باشد.

دهان­ شویه حاوی سطح بالای فلوراید

ممکن است همه افراد درباره استفاده از خمیردندان مناسب برای دندان­های حساس راحت نباشند. در این حالت احتمالاً شما ترجیح می­دهید در عوض از دهان­شویه حاوی سطح بالای فلوراید برای حل مشکل خود استفاده کنید. برخی از این دهان­شویه­ها به نحوی طراحی شده­اند که بطور خاص برای کاهش حساسیت دندان مناسب هستند. افراد دارای حساسیت می­توانند از دهان­شویه دو بار در روز پس از مسواک زدن استفاده کنند که یکی از این دفعات باید حتماً قبل از خواب باشد. به این ترتیب می­توان مطمئن شد که مواد استفاده شده به واسطه خوردن یا آشامیدن از بین نمی­روند و برای مدت طولانی برای تاثیرگذاری کافی بر روی دندان­ها در دهان باقی می­ مانند.

دهان­شویه را در دهان خود برای مدت حداقل 30 ثانیه بچرخانید تا به این ترتیب مطمئن شوید همه دندان­ها در معرض ماده قرار گرفته­اند. همچنین پس از استفاده از آن دهان خود را با آب نشویید تا به این ترتیب مواد استفاده شده از دهان شما خارج نشود.

اگر یک دندان برای بیش از سه یا چهار روز حساس باقی بماند و به هر دوی گرما و سرما واکنش نشان دهد، بهتر است با مراجعه به دندان­پزشک وضعیت آن برای تعیین دقیق میزان مشکل مورد بررسی قرار گیرد. به دلیل اینکه علائم درد می­تواند در حالت­های مختلف مشابه باشد، برخی افراد ممکن است فکر کنند دندان آنها دچار حساسیت شده در حالی که در واقع دندان آنها به پوسیدگی یا آبسه دچار شده که برای فرد قابل مشاهده نیست. هنگام مراجعه به دندان­پزشک حتماً درباره زمان شروع درد صحبت کنید و اگر با استفاده از روش خاص درد دندان شما کاهش می­یابد (همچون استفاده از کمپرس آب گرم)، این موضوع را با متخصص خود در میان بگذارید.

درمان خانگی

اگر دندان شما دچار حساسیت شده است، از چند راه ساده اما با اهمیت می­توان برای برخورد با مشکل و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت دندان استفاده کرد. برخی از این روش­ها به شرح زیر هستند:

• رعایت مناسب بهداشت دهان. که شامل مسواک زدن صحیح و نیز استفاده از نخ دندان است که در عمل می­تواند از شکل­گیری شرایطی که منجر به ابتلا به بیماری­های دهان و عقب رفتن بافت لثه می­شود، جلوگیری کند.
• استفاده از خمیردندان حاوی فرمول مناسب و خاص. برای درمان درد دندان­های حساس می­توان از خمیردندان مخصوص استفاده کرد.
• زیاد محکم مسواک نزنید.
• از مسواک دارای موهای نرم استفاده کنید. بطور خاص در این ارتباط می­توانید از مسواکی استفاده کنید که برای دندان­های حساس طراحی شده است.
• از خوردن غذاهای اسیدی اجتناب کنید. خوردن این غذاها می­تواند منجر به از بین رفتن مینای دندان شود که برای مثال از این غذاها می­توان از مشروبات، سالاد سرکه و نوشیدنی­های شیرین نام برد.
• از ساییدن دندان­های خود به یکدیگر یا دندان قروچه خودداری کنید. از دندان­پزشک خود بخواهید به شما استفاده از یک محافظ دهان برای استفاده از زمان شب را توصیه کند.

جویدن آدامس نیز روش دیگری برای درمان حساسیت دندان می باشد.

نتیجه گیری

به دلایل مختلف مانند عقب رفتن لثه و یا محکم مسواک زدن، ممکن است دندانهایتان حساس شوند که این عارضه کاملاً قابل پیش گیری و درمان است. پس با استفاده از راهکارهای ارائه شده به پیشگیری و در صورت لزوم درمان این مشکل بپردازید تا کیفیت زندگیتان با دندان درد کاهش پیدا نکند.