طب سوزنی که به زبان چینی به آن ژن جیو (ZHEN JIU) گفته می‌شود مهم‌ترین شاخه طب سنتی چین ٰTCM است است که با فروکردن سوزن‌های بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن که گذرگاه‌های انرژی دانسته می‌شوند باعث تسکین درد و یا درمان مشکل خاصی از بیمار می‌شود. براساس تئوری طب سوزنی، این نقاط خاص بر روی مسیرهای خاصی از بدن با نام گذرگاهmeridian قرار دارند که انرژی حیات که در زبان چینی به آن «چی» (QI) گفته می‌شود در آنها جریان دارد.
پس از آن که طب سوزنی نیز به مانند سایر روش های طب سنتی در دنیا، از سیستم های پزشکی و بهداشتی چین حذف و با طب کلاسیک جدید جایگزین شده بود، در زمان مائو و به دلیل کمبود پزشک در چین، مجدداً بر سر زبان ها افتاد .طب سوزنی از اواخر قرن بیستم توسط پژوهشگران مورد پژوهش جدی علمی قرارگرفته‌است، هم از جهت نحوه اثر آن و پایه‌هایش و هم از جهت اثرهای بالینی‌اش. در گذشته‌های نه چندان دور توافقی میان پزشکان و درمانگران بر علمی بودن و موثر بودن اثرهای ناشی از درمان طب سوزنی حاصل نمی‌شد اما اکنون با آزمایش‌های بالینی گوناگون بر اثبات‌پذیری درمان و تسکین بیماریهای مختلف دیگر اثر طب سوزنی چیزی فراتر از دارونما گشته‌است.
طول سوزن‌ها چقدر است و تا چه عمقي در بدن فرو مي‌روند؟
اين سوزن‌هاي استيل كه ضد‌زنگ هم هستند، معمولا به نازكي موي انسان بوده، استرليزه و يك‌بار مصرف هستند و طول‌شان بين يك تا 10 سانتي‌متر، متفاوت است. برعكس سوزن‌هاي توخالي كه براي آمپول زدن استفاده مي‌شوند، سوزن‌هاي طب سوزني تو پر هستند و متخصص طب سوزني هر كدام از اين سوزن‌ها را، با توجه به ميزان چربي زير‌پوستي كه سوزن‌ها نياز دارند در آن فرو مي‌برد، در عمق 7 ميلي‌متر تا 5/7 سانتي‌متر نقاط مختلف بدن قرار مي‌گيرند و بعضي اوقات لازم است كه تمام طول سوزن وارد بدن شود.
در مناطقي از بدن كه عضله كمي روي استخوان قرار دارد (مثل پيشاني و دست) فقط نوك اين سوزن‌ها وارد بدن مي‌شود اما در مناطقي كه عضله زياد دارد (مثل كفل‌ها و بالاي پا) سوزن تا عمق بيشتري وارد مي‌شود. طول مدت زماني كه سوزن در بدن بيمار باقي مي‌ماند، بستگي به پزشك و نحوه درماني دارد كه براي بيمار انجام مي‌شود؛ گاهي اوقات فقط يك يا 2 ثانيه لازم است كه سوزن در بدن بيمار باقي بماند و ممكن است هدف، ايجاد يك سوراخ ريز و خروج يك قطره خون باشد تا از اين طريق بدن بتواند خود را از «چي» مهاجم خلاص كند.
طب سوزنی چگونه انجام می شود؟
بعد از معاینه توسط پزشک طب سوزنی کار، وی نقاط بلوکه شده و یا دارای مشکل در بدن شما را مشخص می کند. مشکل در هر نقطه ای از بدن باعث ابتلا به بیماری خاصی می شود. بعد از اینکه پزشک نقاط مشکل دار را یافت، شروع به فروکردن سوزن در پوست شما می نماید. هرچند روش هر پزشک طب سوزنی کار با دیگری متفاوت است، اما معمولا این درمان بین 15 دقیقه تا یک ساعت طول کشیده و ممکن است، نیاز به چند جلسه درمان و یا مراجعه منظم و همیشگی به پزشک باشد.
طب سوزنی چه حسی ایجاد می کند؟
ممکن است هنگام داخل رفتن سوزن، فشار کمی احساس نمایید. در اکثر افراد این فشار درد آور و ناراحت کننده نیست. ناحیه ای که سوزن فرو رفته ممکن است سوزن سوزن شده، بی حس شده، خارش داشته و یا درد کمی داشته باشد. طب سوزنی کار ها معتقداند این احساس نشانه ای از آزاد شدن انرژی در بدن می باشد. بعد از اینکه سوزن وارد شد، طب سوزنی کار ممکن است سوزن را کمی جلو عقب کرده یا جریان گرما و یا الکتریسیته به آن وارد نماید.
طب سوزنی برای چه بیماری هایی موثر است؟
تاثیرگذاری طب سوزنی برای دردها و بیماری های زیر بیشتر است:
– تهوع ناشی از شیمی درمانی
– سردرد
– فیبرومیالژی (درد مزمن عضلات)
– درد زایمان
– درد کمر
– قاعدگی دردناک
– میگرن
– آرتروز
– درد دندان
– بیماری آرنج تنیس بازان
نقاط طب سوزنی
نقاط طب سوزنی به دو دسته تقسیم می شوند :
نقاط حساس یا Tenderpoint
نقاط کدبندی شده : این نقاط به دو دسته Localو Distalتقسیم می شوند.
نقاط حساس :
نقاطی اند که در حین لمس یا فشار بطور غیر عادی دردناک هستند، گاهی بیمار قبل از معاینه از وجود آنها در بدن خود اطلاعی ندارد و با فشار دادن این نقاط معمولا بیمار با ناله،فریاد،پرش، … عکس العمل نشان می دهد،بعضی از نقاط حساس منطبق بر گره های فیبروزیتی ( FibrositicNodules) همان TriggerPointدر پزشکی کلاسیک غربی هستند، بعنوان مثال اغلب سر دردها می توانند به علت نقاط ماشه ای واقع در عضله تراپزیوس، عضلات گردنی یا ماهیچه ای نواحی گیجگاهی ایجاد شوندویا درد شانه می تواند به علت درگیری نقاط ماشه ای که در عضلات اسپاینا و یا سوپر اسپاینا وجود دارند ایجاد شود.
نقاط حساس یا ماشه ای اغلب در عضلات هستند و می توانند در تمام بدن هم واقع باشند. این نقاط در بیش از 70% موارد منطبق بر نقاط کدبندی شده طب سوزنی دیده می شوند.در اغلب موارد نقاط حساس در سندرمهای میوفاسیال وجود دارند. در صورت عدم وجود سایر علائم پاتولوژیکی، آنها وجود اسپاسم عضلانی را تأئید می کنند و در صورت رفع آنها پیش آگهی در درمان بسیار خوب خواهد بود.
نقاط حساس با اختلالات ارگانهای داخلی نیز می تواند ارتباط داشته باشند، بعنوان مثال در بیماریهای قلبی و پریکارد اغلب در کتف یا گزیفوئید یا نوک پستان و یا روی قفسه سینه این نقاط را می توان پیدا نمود.نقاط حساس در تشخیص و درمان طب سوزنی همواره نقش بزرگی دارند ولی همیشه در درمانهای کلینیکی کافی نیستند و یا وجود ندارند که در این صورت از نقاط کدبندی شده می توان استفاده کرد.
نقاط کدبندی شده :
حدود هزار نقطه کدبندی شده در هر نیمه طولی بدن وجود دارد که 361 نقطه جزء نقاط کلاسیک (واقع در کانالهای طب سوزنی) می باشند و مابقی نقاط که جزء نقاط کلاسیک نمی باشند (خارج از کانالهای طب سوزنی) و در قرن اخیر کشف شده اند.هر یک از نقاط کدبندی شده دارای یک نام چینی و یک نام شماره دار الفبای لاتین می باشد (مثلا LI4که نام چینی آن Heguاست)
نام چینی به عملکرد نقطه، محل یا سایر مختصات آن نقطه اشاره می کند که در صورت دانستن زبان چینی پیدا کردن این نقاط آسان تر خواهد بود.بر اساس لندمارک های آناتومیکی قابل لمس یا قابل دیدن روی بدن (مفاصل، تاندونها، شیارهای طبیعی بدن، فضاهای بین دنده ای، مهره ها، ناف، دهان، گوش و …….) می توان نقاط کدبندی را پیدا نمود.
معیار محاسبات جهت پیدا نمودن بعضی از نقاط کدبندی شده TSUN(معیار چینی) یا همان معادل آن اینچ بدنی ( BodyInch) است که از فردی به فردی دیگر فرق می کند بطوریکه عرض بند اول انگشت شست هر فرد معادل TSUN=1BodyInchاست.هر نقطه کدبندی شده در اصل در محدوده دایره ای شکل به قطر 1cmمی باشد که هر قدر به مرکز دایره برویم، نقطه دقیق تر و اثر درمانی آن بیشتر خواهد بود.