رفع بوی بد دهان: درمان قطعی

 

مقدمه

ممکن است در هنگام حرف زدن با دیگران متوجه بوی بد دهان خود شوید و در صدد رفع آن برآیید. درمان بوی دهان ساده است و به ندرت نیاز به مراجعه به پزشک دارد.در اکثر موارد بوی بد ماندگار (هالیتوزیس) بویی است که در نتیجه تجمع جرم (باکتری) در دهان ایجاد می­شود. این جرم یا باکتری در نتیجه باقیماندن غذا لای دندان به شکل پلاک یا بیماری لثه تشکیل می­شود، یا لایه­ای را در انتهای زبان فرد تشکیل می­دهد. رعایت مناسب بهداشت دهان در اکثر مواقع می­تواند این مشکل را حل کند. در این رابطه، مسواک زدن مرتب دندان­ها، تمیز کردن بین دندان­ها، تمیز کردن زبان، و نیز شستشوی بینی می­تواند موثر باشد. سایر علت­هایی که می­توانند منجر به ایجاد بوی بد ماندگار دهان شوند، نادر و غیر معمول هستند. در ادامه درمان هایی برای رفع بوی بد دهان ارائه شده است.

بوی بد دهان چیست؟

بوی بد دهان (هالیتوزیس) به این معنی است که از دهان شما هنگام تنفس یک بوی نامطبوع به مشام که هنگام نزدیک شدن دیگران به شما یا حرف زدن نزدیک با سایرین باعث رنجش فرد مقابل می ­شود.

چگونه فرد می­تواند به بوی بد دهان خود پی ببرد؟

یک مشکل اصلی مربوط به بوی بد دهان (هالیتوزیس) این است که در اغلب مواقع تنها کسی که بوی بد باعث جلب توجه وی نمی­شود، فرد مبتلا به مشکل است (در این حالت فرد به بوی دهان خود عادت دارد و این موضوع باعث می­شود بوی بد دهان خود را احساس نکند). در اغلب مواقع، تنها راه برای اطلاع از این موضوع تذکر دیگران به فرد مبتلا است. به هر حال، اکثر افراد هنگام برخورد با چنین وضعیتی از تذکر دادن بوی بد دهان به خاطر حفظ ادب خودداری می­کنند. به همین دلیل ممکن است شما نیاز به اعتماد به یک عضو خانواده یا دوست نزدیک خود برای بیان صادقانه و تذکر درباره بوی بد دهان خود داشته باشید.

شما می­توانید درباره بوی بد احتمالی دهان با متخصص دندان­پزشک مشورت کرده و از وی بخواهید دهان شما را برای بررسی وجود هرگونه مشکل احتمالی معاینه کند. در این حالت دندان­پزشک شما بطور معمول می­تواند به شما درباره این موضوع در صورت وجود آن آگاهی بدهد. بیماری­های لثه یکی از مشکلات رایج هستند که منجر به ابتلای فرد به بوی بد دهان می­شوند و دندان­پزشک توانایی توصیه روش درمانی مناسب برای رفع مشکل لثه شما را دارد.

برخی افراد پیشنهاد می­کنند از یک تست ساده که شما می­­توانید بدون کمک دیگران آن را انجام دهید برای شناسایی وجود بوی بد دهان استفاده شود. در این تست شما می­توانید داخل مچ خود را لیس بزنید. سپس چند ثانیه برای خشک شدن بزاق صبر کنید. سپس بخش لیس زده شده مچ خود را بو کنید. اگر از این بخش بوی بد احساس کردید، احتمالاً شما به بوی بد دهان مبتلا هستید.

علت ها و دلایل

دلایلی که مربوط به وضعیت دهان هستند

در اکثر موارد علت بوی بد دهان (هالیتوزیس) از جرم­ها (باکتری­ها) یا باقیمانده مواد غذایی در دهان ناشی می­شود. دلایل بوی بد دهان بطور تفصیلی همراه با جزئیات در ادامه بررسی خواهد شد.

تنفس بد در صبحگاه

اکثر افراد پس از خواب شبانه با مقداری بوی بد دهان مواجه می­شوند. این موضوع طبیعی است و به این دلیل اتفاق می­افتد که دهان فرد در طول شب خشک شده و فاقد فعالیت بوده است. این بوی بد معمولاً با افزایش ترشح بزاق پس از شروع خوردن صبحانه بر طرف می­شود.

دهان خشک (خشکی دهان ناشی از فقدان ترشح طبیعی)

از علت بوی بد دهان می‌توان به خشک شدن دهان به دلیل کاهش فعالیت مکانیزم­های تمیز کننده توجهه کرد در نتیجه کاهش ترشح بزاق ایجاد می­شود. در عمل دلایل زیادی برای بوی بد دهان وجود دارد. رایج­ترین دلیل این موضوع خواب شبانه است که در بالا بررسی شد. خشکی دهان همچنین ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• به خاطر کم شدن آب بدن
• به دلیل عوارض جانبی برخی داروها (همچون داروهای ضد افسردگی)
• به عنوان یک نشانه از برخی بیماری­ها (همچون سندروم شوگرن)
• در نتیجه رادیو درمانی بر روی ناحیه سر و گردن

غذاها، نوشیدنی­ها و داروها

مواد شیمیایی موجود در غذاها می­توانند به جریان خون فرد وارد شده و سپس به واسطه تنفس از طریق شش­ها از بدن خارج شوند. برخی افراد با بوی بد سیر، غذاهای تند و نوشیدنی­های الکلی در تنفس خود آشنا هستند زیرا بسیاری از افراد را می­توان مشاهده کرد که به واسطه خوردن این نوع مواد غذایی و نوشیدنی­ها دچار بوی بد دهان می­شوند. برخی از سایر انواع غذاها و داروها نیز می­توانند علت بوی بد دهان باشند . این نوع از بوی بد دهان موقتی است و به سادگی با نخوردن این نوع از مواد غذایی درمان می­شود. به هر حال برخی افراد هستند که هر روز از این نوع غذاها و نوشیدنی­ها استفاده می­کنند و در نتیجه بطور مداوم با بوی بد دهان مواجه هستند.

اگر یک دارو باعث ایجاد بوی بد دهان شما شده است با پزشک معالج خود درباره راهکارهای جایگزین برای حل مشکل مشورت کنید.

درمان

در اغلب افرادی که دارای بوی بد دهان هستند، این بوی بد ناشی از جرم­ها و باکتری­­ها یا از علائم عفونت دندان و یا غذای باقیمانده در دهان فرد است. با وجودی که باکتری­ها باعث شکسته شدن پروتئین­ها و هضم مواد غذایی در دهان می­شوند، در نتیجه فعالیت آنها گاز بد بو ایجاد می­شود. در عمل یک یا چند مورد از موارد زیر می­توانند به جلوگیری از تجمع باکتری­ها، باقی ماندن مواد غذایی در دهان و ایجاد بوی بد کمک کنند:

رعایت بهداشت دهان که به همگان توصیه می­شود

درمان بوی بد دهان ناشی از دهان رعایت مناسب بهداشت دهان است. به همین خاطر سعی کنید به رعایت بهداشت دهان عادت کنید و بطور خاص مسواک زدن و تمیز کردن فضای بین دندان­ها را فراموش نکنید.

مسواک زدن

دندان­های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. از یک مسواک دارای موی نرم و خمیردندان حاوی فلوراید برای مسواک زدن استفاده کنید. سر مسواک شما باید به میزان کافی کوچک باشد تا امکان دسترسی شما به تمام نقاط دهان وجود داشته باشد. در هر بار سعی کنید حداقل دو دقیقه مسواک بزنید و تمام نواحی را پوشش دهید (داخل، خارج، و ناحیه روی هر دندان). در هنگام مسواک زدن توجه خاص به محل رسیدن دندان­ها به لثه داشته باشید. هر 3 تا 4 ماه مسواک خود را عوض کنید. مطالعات انجام شده در این حوزه نشان می­دهند مسواک­های برقی با عملکرد چرخشی (که در آنها جهت مسواک زدن و حرکت سر مسواک به سرعت تغییر می­کند) می­توانند بهتر از روش مسواک زدن عادی پلاک­های ایجاد شده و مواد غذایی باقیمانده را از دهان شما پاک و خارج کنند.

تمیز کردن فضای بین دندان­ها

فضای بین دندان­های خود را حداقل روزی یک بار تمیز کنید، اما در حالت ایده­آل بهتر است این کار را دو بار در روز انجام دهید. انجام این کار برای خارج کردن پلاک­ها از فضای بین دندان­­ها لازم و ضروری است. برای انجام این کار می­توان از نخ دندان استفاده کرد. به هر حال، برخی مطالعات انجام شده نشان می­دهد برس­های کوچک بین دندان می­توانند از نظر کارایی موثرتر از نخ دندان باشند. هدف از انجام این کار تمیز کردن نواحی مشخصی است که بین دندان­ها قرار دارد و امکان تمیز کردن آنها با استفاده از مسواک وجود ندارد. همچنین، برای تمیز کردن فضای بین دندان­ها (فضای داخل دندان­ها) از مواد غذایی باقیمانده از این روش می­توان استفاده کرد. برخی افرادی که بین دندان­های خود را قبلاً تمیز نمی­کرده­اند، با مشاهده حجم زیاد تکه­های غذا بین دندان­های خود که هنگام انجام این کار خارج می­شود، متعجب خواهند شد.

غذا و نوشیدنی

شکر و غذاهای شیرین از دلایل اصلی زیاد شدن جرم و باکتری در دهان است که برای هضم این مواد غذایی باکتری­ها اسید به نسبت زیاد ترشح می­کنند و این اسید می­تواند باعث ایجاد پوسیدگی دندان شود. غذاهای اسیدی و نوشیدنی­ها نیز از عوامل اصلی فرسایش دندان هستند. بنابراین، برای اجتناب از مشکلات احتمالی نکات زیر را به خاطر داشته باشید:

• مقدار استفاده از غذاها و نوشیدنی­های شیرین را محدود کنید. بطور خاص، به مقدار کم از این نوع مواد غذایی استفاده کنید.
• سعی کنید مقدار تماس مواد غذایی اسیدی با دندان­های خود را کاهش دهید. بنابراین، کمتر از نوشیدنی­های گاز دار (همچون آب گاز دار) و آب­میوه ­های گاز دار استفاده کنید، زیرا این مواد غذایی اسیدی هستند. در این ارتباط شاید بتوانید مقدار مصرف این نوشیدنی­ها را به یک بار در روز کاهش دهید. به جای این مواد غذایی، شما می­توانید نوشیدنی­های دارای اسید کمتر همچون آب، شیر، چای، یا قهوه (بدون شکر) را برای جلوگیری و درمان پوسیدگی دندان انتخاب کنید.
• نوشیدنی­های اسیدی همچون نوشیدنی­های گاز دار را سریع بخورید. سعی کنید از پخش شدن این مواد در اطراف دهان جلوگیری کنید یا هنگام خوردن آنها نفس خود را برای چند لحظه حبس کنید.
• دندان­های خود را حداقل یک ساعت پس از خوردن یا آشامیدن انواع مختلف مواد غذایی به خصوص مواد غذایی اسیدی و نوشیدنی­ها مسواک بزنید (برای اطلاع از دلایل انجام اینکار می­توانید توضیحات بالا را مطالعه کنید).
• دندان­های خود را تا یک ساعت پس از استفراغ کردن مسواک نزنید، زیرا اسید معده بخشی از استفراغ شما است که با مسواک زدن در دهان پخش می­شود.

سایر نکات عمومی

سایر نکاتی که برای حفظ سلامت دندان و لثه شما اهمیت دارند عبارتند از:

• اگر سیگار می­کشید، سعی کنید آن را ترک کنید. سیگار کشیدن ریسک ابتلا به مشکلات و بیماری­های لثه را افزایش می­دهد.
• اگر کودک شما نیاز به دارو دارد، تا حد ممکن از داروهای بدون شکر استفاده کنید.
• از معاینه­های دندان­پزشکی در فواصل زمانی مشخص و بطور منظم استفاده کنید (بطور عادی این معاینه­ها می­تواند سالی یک بار انجام شود). دندان­پزشک شما می­تواند ایجاد پلاک در دهان شما را شناسایی کرده و جرم­های احتمالی ایجاد شده را از دهان شما خارج کند. شناسایی به موقع بیماری­ها و مشکلات لثه می­تواند به درمان مناسب آن و جلوگیری از بدتر شدن شرایط کمک کند.

استفاده از دهان­شویه

برای حفظ سلامت دهان خود هر روز از دهان­شویه استفاده کنید. مواد شیمیایی موجود در دهان­شویه می­توانند به از بین رفتن جرم (باکتری) و خنثی کردن تاثیر موادی که باعث ایجاد بوی بد دهان می­شوند، کمک کنند. توصیه یک نوع از دهان­شویه که دارای موثرترین عملکرد در دهان باشد، در عمل دشوار است. برخی از بررسی­های کلینیکی نشان می­دهد استفاده ترکیبی از دهان­شویه‌­ها می­تواند برای از بین بردن بوی بد دهان موثر باشد. دهانشویه­‌ها حاوی موادی همچون کلر هگزیدین، ستیل پریدنیوم کلوراید، کلرین دی اکسید، زینک کلرید و تریکلوسان هستند. انواع مختلف دهان­شویه بطور معمول حاوی یک یا چند مورد از این مواد هستند و علاوه بر این برای عملکرد بهتر دارای اجزای دیگری نیز می­باشند.

تمیز کردن زبان

پشت زبان خود را هر روز تمیز کنید. برخی افراد این کار را با استفاده از یک مسواک نرم خوابانده شده در دهان­شویه (نه خمیردندان) انجام می­دهند. یک راه ساده­تر و بهتر خرید یک برس پلاستیکی مخصوص برای تمیز کردن زبان از داروخانه است. با استفاده از این وسیله می­توان زبان را به راحتی تمیز کرد. یک بررسی انجام شده در سال 2006 نشان می­دهد «استفاده از برس تمیز کننده زبان یا سایر ابزارهای موجود برای انجام این کار می­تواند دارای اثربخشی بیشتر در مقایسه با استفاده از مسواک به عنوان ابزاری برای کنترل بوی بد دهان افراد بزرگسال باشد».

آدامس جویدن

برخی افراد از انواع بدون شکر آدامس پس از صرف غذا استفاده می­کنند. مشخص نیست که جویدن آدامس تا چه اندازه می­تواند باعث کاهش بوی بد دهان شود، اما مطمئناً جویدن آدامس می­تواند منجر به افزایش ترشح بزاق شود. در عمل بزاق دهان می­تواند به عنوان تمیز کننده دهان عمل کند و مواد غذایی باقیمانده در دهان را از بین ببرد.

اگر شما از دندان مصنوعی استفاده می­کنید و با این وجود با مشکل بوی بد دهان مواجه هستید، احتمالاً دندان مصنوعی خود را به نحو صحیح تمیز نمی­کنید. برای حل این مشکل می­توانید از دندان­پزشک متخصص ساخت دندان مصنوعی خود راهنمایی­های لازم برای تمیز کردن دندان­های مصنوعی را دریافت کنید.

مراجعه به پزشک

اگر شما همه کارهای لازم را در این رابطه انجام دادید و بوی بد دهان شما بر طرف نشده است، با پزشک معالج یا دندان­پزشک خود تماس بگیرید. در این حالت ممکن است نیاز به انجام تست­های لازم برای بررسی مشکل وجود داشته باشد که در این حالت احتمالاً بوی بد دهان ناشی از مشکلاتی است که کمتر شایع هستند.

نتیجه گیری

همانطور که ملاحظه کردید رعایت بهداشت اولین درمان این بیماری است. در صورتی که به تمامی نکات بالا توجه کرده و بهبودی حاصل نشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.