مقدمه
معمولاً دندان دراوردن نوزاد ، نوزدان و بچه های شیرخوار با نشانه هایی مثل تب، اسهال ،بی اشتهایی و مشکلات خواب همراه است و این در حالی است که اکثر والدین حتی احتمال نمی دهند که این علائم، ممکن است مربوط به مراحل دندان در آوردن نوزاد شان باشد.
علائم دندان در آوردن کودک
متخصصان دندانپزشک درباره اینکه آیا دندان در آوردن دارای علائم خاص همچون نق نق کردن، اسهال، و تب است یا اینکه این علائم عمومی مربوط به دندان در اوردن نوزادنیست که به صورت اتفاقی در زمان ظاهر شدن دندانها ایجاد میشود، با یکدیگر اتفاق نظر ندارند. بدون توجه به این نظرات، بسیاری از والدین هنگام دندان در آوردن نوزاد خود ناراحتی مشاهده میکنند (هر چند بعضی کودکان این دوره را بدون مشاهده هر گونه مشکل خاص سپری میکنند). علائمی که احتمالاً باعث ناراحتی در کودک هنگام ظاهر شدن دندانها می شود عبارتند از:
- آبریزش دهان (که میتواند منجر به ایجاد خارش در صورت شود)
- ورم کردن لثه و ایجاد حساسیت در آن
- کج خلقی یا ایراد گیری
- رفتار خشن و ناهنجار
- امتناع از غذا خوردن
- مشکلات خواب
هر چند بسیاری از والدین درباره اسهال داشتن کودکان خود، آبریزش بینی، یا تب قبل از در آمدن دندان جدید صحبت میکنند، اکثر متخصصان فکر نمیکنند که علت ایجاد این علائم در آمدن دندان باشد. دندان در آوردن میتواند منجر به اسهال و بثورات ناشی از بستن پوشک به این دلیل شود که ترشح زیاد بزاق باعث جمع شدن آن در روده و ایجاد اسهال میشود. ایجاد التهاب در لثه میتواند باعث ایجاد تب پایین در کودک شود (زیر 101 درجه فارنهایت).
از طرف دیگر، متخصصان بیان میکنند دندان در آوردن نمیتواند باعث ایجاد تب، اسهال، استفراغ، یا بی میل شدن به غذا شود و این موارد نشانه ابتلا به بیماری است که باید مورد بررسی قرار گیرد. این علائم احتمالاً به خاطر ایجاد یک عفونت است که ارتباطی به دندان در آوردن کودک ندارد، اما فشار ناشی از در آمدن دندانها میتواند کودک شما را مستعد ابتلا به عفونت دقیقاً قبل از ظاهر شدن دندانهای جدید کند.
در این میان متخصصان در مورد یک چیز با یکدیگر توافق دارند که شما باید با پزشک کودک خود در صورتی که علائم نگران کننده در کودک وجود داشته باشد یا دمای بدن وی بالاتر از 101 درجه فارنهایت (100.4 درجه فارنهایت یا بیشتر برای کودکان کمتر از 3 سال) باشد، تماس بگیرید. در این حالت دکتر می تواند به تعیین اینکه آیا علائم مشاهده شده در کودک شما نشان دهنده وجود مشکلی است که نیاز به درمان دارد به شما کمک کند. برای مثال از این مشکلات میتوان از ایجاد عفونت در گوش نام برد. اگر کودک شما دارای مدفوع شل است ولی دچار اسهال نیست، نگران نباشید. این علائم به زودی بدون نیاز به درمان خاص برطرف خواهد شد.
مراحل رشد دندان ها
در اکثریت قریب به اتفاق کودکان جوانه زدن اولین دندانها در بین 4 و 7 ماهگی اتفاق میافتد. در موارد خاص ممکن است شروع رشد دندان در 3 ماهگی نیز مشاهده شود، در حالی که برای بعضی کودکان این امر در حدود یک سالگی یا پس از آن اتفاق میافتد (در حالتهای نادر، امکان دارد هنگام تولد یک نوزاد دارای دندان باشد). به هر حال هر زمان که اولین دندانها در دهان کودک شما مشاهده شد، ایجاد یک مرحله جدید از زندگی کودک خود را با عکس گرفتن از وی جشن بگیرید و تاریخ آن را در دفتر خاطرات کودک خود یادداشت کنید.
مراحل دندان درآوردن نوزاد در واقع از زمان در رحم بودن وی شروع میشود، یعنی زمانی که دندان در لثه کودک جوانه میزند. دندانهای کودک اولین بار در طول چند ماه پس از تولد وی با ظاهر شدن دندانها در جلوی دهان شروع میشود و در اکثر مواقع نحوه ظاهر شدن مابقی دندانها به شرح زیر است: در ابتدا دو دندان میانی پایین، سپس دو دندان میانی بالا، و در ادامه سایر دندانها در بخش میانی و انتهای دهان نمایان میشوند. دندانهای ظاهر شده ممکن است همگی در وضعیت و موقعیت درست قرار نداشته باشند، اما نیازی به نگرانی در این رابطه نیست. زیرا معمولاً دندانها با گذشت زمان موقعیت درست خود را پیدا میکنند.
آخرین دندانهای ظاهر شده در دهان کودک شما (دندان آسیاب دوم، در انتهای دهان در سمت بالا و پایین) معمولاً در دومین سال پس از تولد کودک نمایان میشوند. در سال سوم، کودک شما باید یک مجموعه کامل شامل 20 دندان داشته باشد که این دندانها نباید قبل از در آمدن دندانهای دائمی در حدود سن 6 سالگی از بین بروند یا بیفتند. مکیدن یک عکسالعمل طبیعی است. نوزادان، کودکان نوپا و خردسالان از انگشتان شست، سایر انگشتان، پستانک و اشیاء دیگر برای مکیدن استفاده میکنند. مکیدن انگشت کودکان به آنها احساس امنیت و خوشحالی میدهد، طوری که باعث میشود در لحاظ دشوار به انجام آن پناه ببرند. مکیدن انگشت در کودکان بعد از یک سن به خصوص میتواند باعث عدم همترازی دندانها و بدشکلی فک شود. البته، عموماً با نظارت دوستانه میتوان به کودک کمک کرد تا این عادت را قبل از بروز هرگونه آسیبی ترک کند. درصورتیکه مکیدن انگشت در کودکان مشکلی است که برای فرزند شما هم ایجاد شده ، برای رفع این عادت و جلوگیری از مشکلات احتمالی سریعتر به کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید تا ضمن رفع این عادت، مشکلات دندانی کودک نیز برطرف گردد.
راهکارهایی برای کاهش ناراحتیهای کودک
به کودک خود چیزی مناسب برای جویدن و گاز گرفتن بدهید. برای مثال شما میتوانید از حلقههای پلاستیکی مخصوص یا یک کیسه حمام خنک برای این کار استفاده کنید. اگر کودک شما به سنی رسیده است که توانایی خوردن غذای جامد داشته باشد، میتوان با دادن غذای سرد همچون سس سیب یا ماست ناراحتی وی را تسکین دهید. برای انجام این کار از میوههایی همچون هویج استفاده نکنید، چون ممکن است با خطر بلعیدن تکههای آن و مشکلات مربوط به مسدود شدن راه تنفسی کودک مواجه شوید. شما همچنین میتوانید انگشت تمیز خود برا به آرامی اما محکم بر روی لثههای کودک بمالید و درد وی را بطور موقت برطرف کنید.
اگر استفاده از این روشها موثر واقع نشد، برخی دکترها برای تسکین درد کودک مقدار دوز پایین دارو تجویز میکنند که برای مثال در این رابطه میتوان از استامینوفن مخصوص کودکان نام برد. در هر حالت قبل از استفاده دارو با پزشک معالج کودک خود تماس بگیرید. هیچگاه به کودک خود آسپرین ندید یا آسپرین را بر روی لثههای کودک به منظور تسکین درد نمالید. استفاده از آسپرین برای کودکان میتواند سندروم ری به همراه داشته باشد که یک مشکل نادر است که بطور بالقوه میتواند زندگی کودک شما را تهدید کند.
مالش لثههای با ژل تسکین دهنده درد نیز میتواند یک انتخاب موثر در این حوزه باشد، اما قبل از استفاده این روش با دکتر کودک خود مشورت کنید. اگر شما از این روش زیاد استفاده کنید، امکان دارد پشت گلوی فرزند شما بیحس شود و رفلکس ایجاد تهوع کودک به واسطه ورود اجسام خارجی ضعیف شود (این رفلکس میتواند از وارد شدن بزاق دهان به گلو جلوگیری کند). استفاده از این ژل ایمن است، اما در مواقع نادر میتواند یک واکنش آلرژیک به همراه داشته باشد.
اگر بزاق دهان کودک منجر به ایجاد خارش بر روی صورت وی شود، بزاق کودک را پاک کنید، اما دستمال را بر روی صورت کودک نکشید. برای انجام این کار از یک پارچه نخی نرم استفاده کنید. شما همچنین میتوانید از وازلین بر روی چانه کودک خود قبل از خواب روزانه یا خواب شبانه استفاده کنید تا پوست وی را از سوزش و ناراحتیهای بعدی محافظت کنید.
قاشق سرد و دندانگیرهای لاستیکی و ارتعاشی نیز روش های دیگری برای تسکین درد دندان درآوردن در نوزادان و کودکان است.
علت دیر در آمدن دندان شیری
اولین دندانهای سفید مروارید مانند کودک بین 4 تا 10 ماهگی وی نمایان میشوند، اما این دندانها کامل هستند و به تدریج بطور کامل ظاهر میشوند. اگر دندان نوزادشما دیر ظاهر میشود اما استخوان، پوست و موی وی به صورت نرمال در حال رشد است، چیزی برای نگرانی وجود ندارد.اما بهتر است برای بدست آوردن آرامش ، کاهش نگرانی و کسب علت دیر در آمدن دندان شیری کودک خود به دندانپزشک مراجعه کنید.
با این وجود اگر کودک شما به اولین سال تولد خود رسیده ولی هنوز نشانهای از دندانها در وی مشاهده نمیشود، کودک خود را به پزشک نشان دهید تا در صورت لزوم شما را به یک متخصص دندان کودکان معرفی کند. گاهی اوقات، ممکن است کودک شما فاقد یک دندان شیری یا دائمی باشد، اما این موضوع معمولاً یک نگرانی بلندمدت محسوب نمیشود. در زمانی که کودک به 8 یا 9 سالگی میرسد، شما میتوانید با دکتر ارتودنسی برای بررسی گزینههای قابل استفاده برای حل مشکل کودک خود مشورت کنید که این گزینه ها میتواند شامل پل زدن بر روی فاصله بین دندان ها یا استفاده از روش ایمپلنت دندان باشد.
دیر در آمدن دندانها نمیتواند نشان دهنده وجود یک مشکل در ارتباط با رشد کلی کودک باشد و این موضوع حتی میتواند یک مزیت نسبی برای کودکان باشد. دیر در آمدن دندان بچه به معنی وجود زمان کمتر برای ایجاد پوسیدگی در دندانها قبل از افتادن دندانهای شیری کودک و در آمدن دندانهای دائمی وی باشد.
زمان مراجعه به دندانپزشک
اگر علائم دندان در آوردن پس از چند روز بر طرف نشد سعی کنید از نکات و روشهای درمانی مطرح شده بالا برای حل مشکل استفاده کنید و اگر با وجود استفاده از این روشها هنوز مشکل در حال جدیتر شدن بود، والدین باید کودک خود را برای معاینه نزد پزشک متخصص ببرند. این احتمال وجود دارد که این مشکلات به خاطر مسائل جدیتر همچون ایجاد عفونت یا سایر شرایط بیماریزا ایجاد شده باشد.
یکی از اعتقادات رایج درباره ترتیب دندان در آوردن نوزاد بوده و این است که دندان در آوردن میتواند باعث ایجاد تب و اسهال شود، اما متخصصان این نظریه را تایید نمیکنند. کودکانی که در آنها این علائم مشاهده میشود ممکن است به یک عفونت خاص مبتلا شده باشند و باید مورد معاینه دکتر متخصص قرار گیرند.
بعضی کودکان ممکن است در زمان دندان در آوردن با مشکلات جدیتر به خاطر دیر ظاهر شدن دندانهای خود مواجه شوند، یا دندان آنها به صورت غیر عادی در بافت لثه رشد کند. در بسیاری از موارد این تاخیر یا تفاوت مشاهده شده میتواند به خاطر برخی مشکلات دیگر دندان همچون وجود فک کوچک یا ناتوانی دندان برای خارج شدن از بافت لثه باشد (گیر افتادن دندان در لثه). این مشکلات نیز نیازمند مراجعه به پزشک جهت انجام بررسیهای بیشتر است.
علاوه بر این مهم است که در صورت از دست دادن یکی از دندانهای شیری به خاطر صدمه وارد شده به دندان به دکتر مراجعه کنیم. این موضوع میتواند باعث شود دندانهای دائمی خیلی زود یا خیلی دیر رشد کنند، که میتواند مشکل گیر افتادن دندان در لثه یا وجود فضای بسیار کم برای دندان دائم را به همراه داشته باشد. در این حالت ممکن است دندانپزشک نیاز به استفاده از یک باز کننده فضا در دهان کودک داشته باشد تا به این ترتیب بتواند فضای لازم برای رشد دندان دائمی را در دهان کودک ایجاد کند.