در کسانی که صافی کف پا دارند قوس طولی کف پا یا کم شده و یا کاملا از بین رفته است و در موارد شدید قسمت داخلی کف پا در حالت ایستادن، با زمین تماس پیدا میکند. همچنین در این بیماران پاشنه پا به سمت خارج منحرف میشود. در ادامه در مورد علت و درمان صافی کف پا ببیشتر توضیح خواهیم داد.

قوس کف پا چگونه ایجاد میشود

تقریبا تمام بچه ها در هنگام تولد کف پای صاف دارند که به آن صافی کف پای فیزیولوژیک Physiologic flat foot میگویند. این حالت عمدتا به علت شل بودن تاندون ها و لیگامان های کف پا و به علت ضعیف بودن عضلات کف پا و همچنین به علت چربی است که در زیر پوست کف پای بچه  وجود دارد. بتدریج و در سال های بعدی عمر، با سفت شدن بافت های نرم کف پا و قویتر شدن عضلات و از بین رفتن چربی کف پا، قوس کف پا ظاهر میشود. معمولا قوس کف پا در سنین 7-5 سالگی بوجود میاید. در حدود 25-15 درصد افراد این قوس هرگز ایجاد نمیشود و کف پای آنها همیشه صاف باقی میماند ولی صافی کف پا در اکثریت این افراد هیچ گونه ناراحتی را برای آنها ایجاد نمیکند. کف پای صاف چه انواعی دارد صافی کف پا مشکلی است که در آن قوس کف پا که معمولاً در سمت داخلی کف پا دیده میشود از بین رفته است. صافی کف پا در بسیاری افراد از نوع صافی قابل انعطاف یا Flexible flat foot است. این افراد وقتی سرپا می ایستند کف پایشان صاف است ولی وقتی روی پنجه پا می ایستند یا وقتی که پایشان را از زمین بلند میکنند قوس کف پا تشکیل میشود. در واقع بسیاری، این وضعیت را اصلاً بیماری ندانسته و ذکر میکنند همانطور که شکل صورت انسان ها با یکدیگر متفاوت است ممکن است شکل کف پایشان هم با هم متفاوت باشد. در بسیاری از بچه های نوپا وقتی که بچه تازه راه رفتن را آموخته است پدر و مادر متوجه صافی کف پای وی شده و وحشت زده به پزشک مراجعه میکنند. توجه داشته باشیم که صافی کف پا در این سن و سال کاملاً طبیعی است. در اکثر اوقات با افزایش سن بچه، بافت های کف پا بتدریج سفت تر شده و قوس کف پا معمولا تا سنین مدرسه رفتن بچه تشکیل میشود. اگر صافی کف پا تا بعد از این سنین هم ادامه پیدا کرده و موجب درد کف پا شد باید به پزشک مراجعه کرد. صافی کف پای قابل انعطاف در بسیاری مواقع زمینه خانوادگی دارد یعنی برادر و خواهران یا فرزندان یا یکی از والدین فرد هم ممکن است این حالت را داشته باشد. صافی کف پا گاهی اوقات در حین بارداری یا در سنین بالا تشکیل میشود. گاهی اوقات صافی کف پا قابل انعطاف نیست به این معنا که وقتی پای بیمار روی زمین نیست هم قوس کف پا دیده نمیشود و یا موقعی که شست پای بیمار به بالا میرود هم قوس کف پا ایجاد نمیشود. به این نوع از بیماری صافی کف پای غیر قابل انعطاف یا ریجید Rigid flat foot میگویند. این نوع صافی کف پا نیاز به توجه بیشتر و درمان دارد. گاهی اوقات صافی کف پا همراه با سفت شدن تاندون آشیل است که در این مواقع هم پزشک معالج دقت بیشتری به وضعیت صافی کف پا میکند. صافی کف پا از نوع قابل انعطاف بسیار شایعتر از نوع غیر قابل انعطاف یا ریجید است.

علت صافی کف پا چیست

هر پای شما از 26 استخوان که در 33 مفصل به یکدیگر متصل شده اند و بیش از 100 عضله و تاندون و لیگامان تشکیل شده است. این ساختمان ها به گونه ای به یکدیگر متصل شده اند که کف پا دارای چند قوس باشد. در حین راه رفتن این قوس ها کمک میکنند تا نیروی وزن به درستی در کف و مچ پا توزیع شود. این قوس ها همچنین به کف پا قابلیت انعطافی میدهد تا بتواند در هر سطح ناهمواری و به هر شکلی خود را شکل دهد. گاهی تاندون ها و لیگامان های پا نمیتوانند از استخوان های پا حمایت کافی را به عمل آورند و در این وضعیت قوس کف پا تحت فشار وزن صاف میشود.

صافی کف پا در انواع قابل انعطاف معمولا به علت شل بودن لیگامان های کف پا و بالا بودن قابلیت انعطاف در مفاصل کف پا است. علت صافی کف پا قابل انعطاف می تواند موارد زیر نیز باشد

• شلی لیگامانی در کل بدن
• چرخش کل اندام تحتانی به خارج
• انحراف زانو به خارج یا والگوس زانو
• وزن زیاد
• بستری بودن و استراحت به مدت طولانی و ضعیف شدن عضلات کف پا
• ضعف عضلات در بیماری هایی مانند فلج اطفال (پولیومیلیت)، میلومننگوسل، فلج مغزی و یا دیستروفی عضلانی

تشخیص صافی کف پا

افرادی که کف پای صاف دارند، هنگامی که می ایستند، پشت پایشان با زمین در تماس می باشد. در معاینه بدنی، پزشک از فرد می خواهد که روی انگشتان پا بایستد. اگر قوس تشکیل شد، این صافی کف پا به نام “انعطاف پذیر” خوانده می شود و هیچ درمانی برای این مورد نیاز نیست. اما اگر قوس تشکیل نشود، این صافی کف پا به نام “کف پای سفت” خوانده می شود نیاز به درمان دارد. پزشک از بیمار راجع به درد کف پا سوال می کند.   آزمایش هایی نیز برای تشخیص وجود دارد، از قبیل: – سی تی اسکن، برای مشاهده استخوان های پا – MRI (ام آر آی) برای مشاهده تاندون های پا – اشعه ایکس برای یافتن علل صافی کف پا در بالغین با استفاده از داروهای ضد درد، اورتوتیک ها (وسایل و تجهیزات حفاظت کننده استخوان) و در بعضی مواقع با عمل جراحی درمان می شود

درمان صافی کف پا

اگر کودک‌تان، درد و یا مشکلی در راه رفتن ندارد، هیچ درمانی لازم نیست. کودک ممکن است پابرهنه راه برود، بدود و یا بپرد، بدون آن که کف پای صافش بدتر شود. در کودکان بزرگ تر و بالغین، کف پای صاف انعطاف پذیری که درد و یا مشکلی در راه رفتن ندارد، نیازی به درمان ندارد.   اگر شما دارای کف پای صاف انعطاف پذیر هستید و درد دارید، نکات زیر را مد نظر قرار دهید: کفش های مخصوص و کفش هایی که قوس پا را حفظ می کنند، بپوشید. اگر کف پا سفت شده و دردناک می باشد، نیاز به درمان دارد. درمان هم بستگی به علت کف پای صاف دارد. برای پیوستگی قوزک پا، درمان شامل استراحت می باشد. اگر با استراحت، درد کاهش نیابد، عمل جراحی مورد نیاز است. جراحی، آخرین مرحله درمانی برای این افراد می باشد. افرادی که جراحی می کنند، غالبا درد پایشان بهبود می یابد.

در موارد شدید، عمل جراحی ممکن است به صورت ترمیم تاندون و یا پیوستگی برخی مفاصل پا در موقعیت مناسب انجام شود. کف پای صاف در بالغین با استفاده از داروهای ضد درد، اورتوتیک ها (وسایل و تجهیزات حفاظت کننده استخوان) و در بعضی مواقع با عمل جراحی درمان می شود (ارتوتیک ها در شکل مقابل نمایش داده شده اند) ورزش کف پای صاف و ورزش های کششی نیز از آنجایی که تاندون ها را می کشند، ممکن است مفید باشند.

  عوارض جراحی در صافی کف پا

ممکن است بعد از جراحی، مشکلات زیر را داشته باشید: عدم پیوستگی استخوان ها بد شکلی و تغییر شکل پا که برطرف نمی شود عفونت کاهش حرکات قوزک پا دردی که متوقف نمی شود التهاب تاندون آشیل التهاب عضلات کف پا

درمان خانگی

استراحت کنید و از فعالیت بدنی بپرهیزید تا درد پایتان کمتر شود. داروهای ضد درد را مصرف کنید. اگر اضافه وزن دارید، وزن خود را کاهش دهید. بسیاری از افراد می‌توانند مشکل صافی کف پای خود را با انجام ورزش‌های مخصوصی اصلاح کنند. درمان صافی کف پا با ورزش  به افزایش قوس کف پا و اصلاح چرخش پا به داخل کمک می‌کنند.

از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات  عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت  و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)