اگر زمانی که فرد ایستاده است، پا دارای قوس طبیعی نباشد، آن فرد دارای صافی کف پا می باشد. به طور کلی، وقتی شما دارای پای صاف خواهید بود که قوس داخل پا صاف باشد و کف پا کاملا با سطح زمین در تماس باشد. در ادامه به علت صافی کف پا و درمان آن بیشتر پرداخته خواهد شد.
علل صافی کف پا
هر پای انسان از ۲۶ استخوان تشکیل شده است که توسط ۳۳ مفصل و تعداد زیادی ماهیچه، تاندون و رباط در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. به طور کلی در کف پا سه نقطه وجود دارد که نقاط اصلی تحمل کننده وزن هستن.آن ها عبار تند از:
- زیر استخوان پاشنه
- زیر انتهای تحتانی اولین استخوان کف پایی
- زیر انتهای تحتمانی پنحمین استخوان کف پایی
چگونگی قرار گرفتن این ساختارها در کنار هم، قوس های استخوانی را ایجاد می کند. زمانی که راه می رویم، این قوسهای قابل ارتجاع، وزن بدن را میان پاها و ساق پا توزیع می کنند. این قوس ها، نقش جدایی ناپذیری در چگونگی راه رفتن ما دارند و در واقع به عنوان اهرم های محکمی برای حرکت، عمل می کنند.تاندون ها، مفاصل پا را به هم متصل می کنند. حال اگر تاندون ها سست گردند، موجب صافی کف پا می گردد.
البته صافی کف پا در نوزادان و کودکی که تازه به راه افتاده، طبیعی است. هنگامی که بچه بزرگ تر می شود (۲ تا ۳ ساله)، تاندون ها سفت تر می شوند و به شکل قوس در می آیند.در دوران نوجوانی، بیشتر افراد دارای قوس طبیعی در کف پا می باشند. اما برخی هم دچار صافی کف پا می گردند.
صدمات بدنی، بیماری ها و افزایش سن ممکن است به تاندون ها صدمه وارد کرده و موجب صافی کف پا گردد. این نوع پای صاف، ممکن است فقط در یک پا ایجاد شود.ندرتا، صافی کف پا در کودکان درد دارد. در این حالت، دو یا تعداد بیشتری از استخوان های پا رشد کرده و به هم متصل می شوند. این وضعیت را ” پیوستگی قوزک پا” می نامند.گاهی، صافی کف پا به علت مشکلات موجود در زانو و قوزک به وجود می آید. این مشکلات بر قوزک پا فشار وارد می کنند و قوزک را به سمت داخل برمی گردانند و موجب عدم تراز پاها می شوند.
موارد دیگری مانند:
- ضعف عضلات ناحیه ساق پا و کف پا
- کوتاهی عضلان ناحیه ساق پا
- ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشکی و آرایشگری
- پوشیدن کفش های نامناسب به مدت طولانی مانند کفش های تنگ,پاشنه بلند ، پنجه باریک و کفش های که قوس داخلی ندارند..
- عادات وضعیتی غلط مانند نشستن به شکلW
- تغییر شکل اندام تحتانی که سبب می شود پا به صورت جبرانی به خارج بچرخد مثل زانوی پرانتزی,زانوی ضربدری,شست کج,کمانی شدن تیبیا و چرخش قدامی ران.
انواع کف پای صاف از نظر علت شناسی
الف-نوع مادرزادی
ب -نوع اکتسابی
کف پای صاف مادرزادی
کودک با کف پای صاف به دنیا می آید یا هنگام تولد برای آن مستعد است. این نوع صافی کف پا بدون علامت و انعطاف پذیر است.منظور از انعطاف پذیر بودن آن است که قوس کف پا تا قبل از اعمال وزن روی پا وجود دارد.
کف پای صاف نوع اکتسابی
این نوع با مرور زمان، و نه در هنگام تولد، ایجاد می شود و به عوامل مختلفی چون نوع کفش کودک، وضعیت نشستن و خوابیدن او، جبران ناهنجاری های موجود در ساق و بالاتر، و گاهی پارگی لیگامان ها و تاندون های پا بستگی دارد.یعنی اگر کودک با پای صاف به دنیا نیامده باشد ،معلوم می شود این تغییر شکل را کسب کرده است .
ممکن است صافی کف پا فرایندی برای جبران سفت بودن تاندون آشیل باشد. به دنبال سفتی تاندون آشیل پا حالت پلانتار فلکشن پیدا می کند. حتی میزان کم پلانتار فلکشن هم موجب می شود، پای آن سمت بلند تر از طرف سالم به نظر برسد. بنابراین بدن سعی می کند این مشکل را با مسطح کردن قوس کف پا جبران کند تا بلندتر به نظر رسیدن پای مبتلا را پوشش دهد.
شایع ترین دلیل صافی اکتسابی کف پا اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی به عنوان تاندون اصلی محافظ قوس پا است. با اعمال مکرر نیرو روی این تاندون، مشکل تشدید می شود. به موازات رشد جسمی لیگامان ها و عضلات ضعیف شده، تمام وظایف مربوط به محافظت از قوس پا را به این تاندون واگذار می کنند.این تاندون نمی تواند برای مدت طولانی تمام وزن را تحمل کند و به تدریج از پای در می آید و به مسطح شدن قوس منجر می شود. در چنین مواردی صافی کف پا همراه با دردی است که به پشت مچ منتشر می شود و فرضیه ی اختلال عمل تاندون تیبیال خلفی را تایید می کند.
صافی کف پا در جوانان و نوجوانان
کف پای صاف در جوانان و نوجوانان نیز مشاهده می شود.یکی از علل این تغییر شکل،کوتاهی عضلات نازک نی است.انجراف پاشه به سمت خارج نیز می تواند باعث ایجاد صافی کف پا شود.تغییر شکل زانوی ضربدری نیز می تواند به عنوان عاملی در صافی کف پا شناخته شود.
صافی کف پا در بزرگسالان
این عارضه در بزرگسالان نیز مشاهده می شود که به صورت قابل ملاحظه ای در اثر کار افراد ایجاد می شود.برای مثال در مشاغلی نظیر آرایشگری،داندان پزشکی و…که فرد ساعات متوالی در حالت ایستاده کار می کند و منجر به فشار مداوم پا می شود،می تواند موجب صافی کف پا شود.از دیگر علل صافی کف پا در سنین بالا می توان به افزایش وزن اشاره کرد.همچنین با افزایش سن عضلات و رباط های نگهدارنده قوس های پا به مرور زمان دچار ضعف می شوند.
دوچرخه سواری راهی برای خلاصی از صافی کف پا
ورزش هایی از جمله دوچرخه سواری یکی از مهم ترین ورزش هایی است که می تواند عضلات پا را قوی کند و از منجر شدن به صافی کف پا مفید واقع شود.
یکی از مشکلات جامعه ی امروزی کف پای صاف می باشد که معمولاً بین کودکان در سنین 3 به بالا اتفاق می افتد. کسانی که کف پای صاف دارند در کف پای آن ها لایه ی چربی به خوبی مشاهده می شود و تا سنین 6 تا 7 سالگی قرص مصرف می کنند تا حالت کف پای آن ها برگردد. : درصد بسیاری از جامعه کف پای صاف دارند اما این صاف بودن پا هیچ مشکلی برای پا ایجاد نمی کند و همچنین کف پا به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از انعطاف پذیر و غیر قابل انعطاف، کف پای انعطاف پذیر نیاز به درمان دارویی ندارد و با فعالیت و تحرک ورزشی بهبود می یابد اما کف پای انعطاف پذیر احتیاج به درمان دارویی و جراحی دارد. علت اصلی صاف بودن پا می تواند سابقه ی خانوادگی داشته باشد و اگر این صاف بودن پا انعطاف پذیر باشد با پوشیدن کفش صافی پا بهبود می یابد.
درمان:
با انجام روشهای توانبخشی وتمرینهای توصیه شده به افراد با کف پای صاف، کم شدن قوس کف پا با تقویت عضلات به درمان کف پای صاف کمک میکند ماساژ کف پا با استفاده از یک بطری که روی زمین قرار گرفته قابل اجر و بسیار مفید است، بدین صورت که کف پا به روی آن، به آرامی به جلو و عقب حرکت داده میشود. این حرکت پا را برای برگشتن به وضعیت صحیح کمک میکند. همچنین در کنار انجام تمرینهای درمانی کفیهای طبی نیز (خاص هر بیمار) از سوی پزشکان توصیه میشود. کفیهای طبی خاص برای هر بیمار از طرف پزشک متخصص تعیین و توسط کارشناسان ارتوپدی فنی و تکنسین های مربوطه و از طریق قالبگیری گچی از پای بیمار و ساخت قالب پا، ساخته میشوند. بسیار مهم است که کفی طبی از روی قالب پای خود شخص ساخته شود.