دندان عقل در آوردن و کشیدن آن

By: دکتر منتظری | Tags: | Comments: 0

مقدمه

با ورود به 20 سالگی دندان های عقل کم کم نمایان می شوند که گاهی به طور صحیح در نمی آیند و با داشتن زاویه و یا نهفتگی کامل دردسر ساز می شوند. برای برداشتن و کشیدن دندان های عقل مشکل دار، باید آنها را با عمل جراحی و یا بدون جراحی خارج نمود. عمل جراحی کشیدن دندان عقل بوسیله ی دندانپزشک تشخیص داده شده و انجام می گیرد.

دندان عقل چیست؟

دندان عقل سومین دندان آسیاب بالا و پایین است که در انتهای دهان فرد ظاهر می­شود. به این دندانهای به این دلیل دندان عقل گفته می­شود که ظاهر شدن آنها بین سنین 17 و 21 سال اتفاق می­افتد، یعنی زمانی که فرد از سن کافی در بلوغ عقلی برخوردار است.

مشکلات دندان عقل

دندان­های عقل سالم که در موقعیت صحیح خود قرار دارند معمولاً مشکل خاصی را برای فرد ایجاد نمی­کنند. شما ممکن است در صورت وجود شرایط زیر به واسطه دندان عقل خود دچار مشکل شوید:

• دندان عقل شما در بافت لثه به خاطر عدم وجود فضای کافی شکسته باشد. این موضوع می­تواند منجر به شل شدن بافت لثه­ای شود که دندان عقل در آن در حال رشد است. محل شل شدن بافت لثه در عمل می­تواند محلی برای انباشته شدن مواد غذایی مورد استفاده فرد باشد و در نهایت لثه را دچار عفونت کند.
• کجی دندان عقل یا ظاهر شدن آن در جهت نادرست.
• کافی نبودن فضای فک برای رشد دندان عقل. دندان عقل شما ممکن است در فک شما گیر بیفتد و توانایی خارج شدن از بافت لثه را نداشته باشد.
• دندان عقل ممکن است دور از دسترس شما یا در میان انبوه دندان­ها در آخر دهان باشد و به همین خاطر فرد با تمیز کردن نواحی اطراف آن مشکل داشته باشد.

علائم دندان عقل مشکل ساز

هنگامی که دندان عقل برای فرد مشکل­ ساز می­شود، علائم ایجاد مشکل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درد و ورم کردن بافت لثه بر روی دندان عقل گیر افتاده. این درد به خاطر عفونت بافت لثه یا ایجاد آسیب به واسطه دندان در حال رشد یا ترکیبی از این دو مورد است. برای مثال، ایجاد ورم به خاطر عفونت ممکن است باعث ایجاد اشکال در دندان بالایی و بافت لثه اطراف آن شود و مشکلات بعدی برای فرد ایجاد کند.

ایجاد مشکل در تنفس به خاطر عفونت و یا جمع شدن باقیمانده مواد غذایی در محل.

ایجاد مزه بد در دهان به دلایل مشابه.

خارج شدن چرک و عفونت از ناحیه ورم کرده لثه.

درد در زمانی که دندان خود را باز می­کنید، به خاطر اینکه با انجام این کار شما به بافت آسیب دیده فشار وارد می­کنید.

ایجاد مشکل در باز کردن دهان.

ناراحتی در زمان جویدن یا گاز گرفتن به خاطر اینکه انجام این کار به ناحیه متورم لثه صدمه می­زند.

درد یا زخم در داخل گونه، یعنی جایی که بخش­های نوک تیز دندان آسیب دیده ممکن است باعث ایجاد زخم در بافت نرم گونه­ها شود.

گوش درد، که درد ممکن است از ناحیه خارج شده و پخش شود.

این علائم می­تواند برای چند روز محدود وجود داشته و سپس برطرف شوند. در ادامه علائم ذکر شده می­توانند در هر زمان مشاهده شوند و بین زمان مشاهده آنها ممکن است چند هفته یا چند ماه فاصله زمانی وجود داشته باشد.

علائم جدی­تر ناشی از مشکلات دندان عقل

وجود این علائم در خود را بررسی کنید و توجه داشته باشید که این علائم می­توانند بسیار سریع توسعه و گسترش پیدا کنند:

ورم غده­های زیر چانه (غدد لنفاوی)

اسپاسم عضلات فک

تب و ناراحتی عمومی

این علائم ممکن است نشان دهنده وجود عفونت جدی و پخش آن در بدن فرد باشد که در صورت بی­توجهی می­تواند بسیار خطرناک باشد. در این رابطه باید بلافاصله به دکتر متخصص مراجعه شود.

تشخیص دندان عقل

دندان­پزشک شما ممکن است بافت ورم کرده را در ناحیه­ای ببیند که دندان هنوز ظاهر نشده یا بخشی از دندان مشخص است. دندان آسیب دیده می­تواند تحت فشار دندان­ کناری خود باشد. بافت لثه اطراف ناحیه ممکن است دارای علائم عفونت همچون قرمزی، خشکی، و التهاب باشد. هنگامی که بافت لثه روی دندان عقل متورم می­شود و در ادامه دچار خشکی و التهاب می­شود، ممکن است احساس کنید دندان شما در آمده و سپس دوباره در بافت لثه پنهان شده است. عکس رادیولوژی دندان می­تواند وجود یک یا چند دندان ظاهر نشده در دهان شما را تایید کند. در این حالت شما می­توانید از رادیولوژی برای بررسی احتمال تاثیرگذاری دندان عقل بر مشکلات سلامتی شما استفاده کنید. همچنین با استفاده از این روش می­توان احتمال ایجاد مشکلات آتی برای فرد را نیز بررسی کرد.

عوارض دندان عقل آسیب دیده

دندان عقل آسیب دیده می­تواند مشکلات متعددی را در دهان فرد به همراه داشته باشد. برخی از این مشکلات به شرح زیر هستند:

ایجاد آسیب بر روی سایر دندان­ها. اگر دندان آسیاب دوم کنار خود را تحت فشار قرار دهد، می­تواند به این دندان آسیب وارد کند یا احتمال ایجاد عفونت در آن را افزایش دهد. این فشار همچنین می­تواند منجر به شکل­گیری مشکلات خاص به واسطه افزایش تراکم و تجمع دندان­ها در دهان شود و به همین خاطر می­تواند استفاده از روش اورتودنسی یا اصلاح موقعیت سایر دندان­ها را برای فرد الزامی کند.

کیست. دندان عقل در یک حفره کیسه مانند داخل استخوان فک رشد می­کند. این کیسه می­تواند با مایع پر شود و یک کیست تشکیل دهد که می­تواند به استخوان فک، دندان و اعصاب آسیب وارد کند. به ندرت، یک تومور که معمولاً غیر سرطانی است در این حالت ایجاد می­شود. مشکلات ایجاد شده در این حالت ممکن است نیازمند برداشتن بافت و استخوان آسیب دیده باشد.

پوسیدگی. دندان­های عقل که بخشی از آنها در دهان فرد ظاهر می­شود می­تواند مستعد پوسیدگی و کرم خوردگی باشند و احتمال ایجاد مشکل برای آنها بیشتر از سایر دندان­ها است. این موضوع معمولاً به این دلیل اتفاق می­افتد که تمیز کردن دندان عقل دشوارتر از سایر دندان­ها است و تکه­های باقیمانده غذا و باکتری­ها ساده­تر بین بافت لثه و دندان عقل گرفتار می­شوند.

بیماری لثه. مشکلات مربوط به تمیز کردن دندان آسیب دیده یا دندان عقلی که بخشی از آن ظاهر شده است همچنین می­تواند باعث ایجاد درد و شرایط تورمی در بافت لثه شود که در اصطلاح به آن پریکورونیتیس گفته می­شود.

درمان مشکلات مربوط به دندان عقل

دندان عقل که باعث ایجاد مشکل شده باید کشیده شود. کشیدن دندان عقل نهفته از طریق مراجعه به دندان­پزشک یا جراح دندان امکان­پذیر است.

دندان­پزشک یا جراح برای حل این مشکل بافت لثه اطراف دندان را در صورت نیاز باز می­کند و دندان آسیب دیده را خارج می­کند. گاهی اوقات می­توان دندان مورد نظر را به قطعات کوچکتر تکه کرد تا به این ترتیب بتوان آن را راحت­تر از دهان خارج نمود. پس از اینکه دندان کشیده شد، لثه شما برای ترمیم احتمالاً به بخیه نیاز خواهد داشت.

اگر شما دچار عفونت شد­ه­اید، ممکن است نیاز داشته باشید عفونت ایجاد شده را قبل از اقدام برای جراحی دندان عقل خود درمان کنید. برای اینکار دندان­پزشک یا جراح شما ممکن است برای شما آنتی­ بیوتیک تجویز کنند تا به این ترتیب به پاک شدن دهان شما از عفونت کمک نمایند.

در مدت زمانی که لازم است شما برای کشیدن دندان عقل خود منتظر بمانید، می­توانید از روش­های مشخص برای کاهش دندان درد و آبسه ایجاد شده استفاده کنید:

قرار دادن کیسه یخ بر روی گونه برای مدت 20 دقیقه در هر بار. برای انجام اینکار از کیسه­های آب گرم استفاده نکنید.

دهان خود را به آرامی با آب نمک هر دو تا سه ساعت شستشو دهید. برای درست کردن آب نمک، 5 گرم نمک را در یک فنجان حاوی 240 میلی لیتر آب گرم حل کنید.

از مسکن­های درد همچون ایبوبروفن یا ناپروکسین برای کاهش درد خود استفاده کنید. برای انجام این کار به دقت دستورالعمل مصرف دارو را مطالعه کنید. از آسپرین برای کاهش درد افراد جوان­تر از 20 سال استفاده نکنید، زیرا در این حالت فرد با خطر ابتلا به سندروم ری که یک آسیب مغزی نادر است، روبرو شود.

مراحل و نحوه کشیدن دندان عقل

روشی که دندان­پزشک یا جراح می­تواند از آن برای کشیدن دندان بدون درد  استفاده کند بستگی به موقعیت دندان عقل و مقدار رشد آن دارد. در این حالت دکتر متخصص احتمالاً به شما درباره مراقبت­های بهداشتی دهان قبل از زمان انجام عمل جراحی و کشیدن دندان عقل دستورالعمل می­دهد. دندان عقلی که بطور کامل از لثه خارج شده است را می­توان به سادگی مشابه سایر دندان­ها کشید. به هر حال، اگر دندان عقل داخل لثه قرار گرفته یا داخل استخوان فک باشد، کشیدن آن نیازمند ایجاد شکاف بر روی لثه و بر داشتن بخشی از استخوانی باشد که بر روی دندان قرار گرفته است. در اکثر مواقع برای دندانی که در این وضعیت قرار دارد، دندان مورد نظر به بخش­های کوچکتر تکه شده و سپس کشیده می­شود. در این حالت مقدار استخوانی که برای دسترسی به دندان از دهان خارج می­شود کمتر از حالتی است که بخواهیم دندان عقل را یکجا بکشیم.

در طول مدت کشیدن دندان عقل چه اتفاقی می­افتد؟

قبل از کشیدن دندان عقل، دندان مورد نظر و بافت اطراف آن به صورت موضعی بی­حس می­شود. این حالت دقیقاً مشابه زمانی است که شما قصد دارید دندان دارای پوسیدگی خود را پر کنید. علاوه بر استفاده روش بی­حسی موضعی، دندان­پزشک یا جراح شما ممکن است تصمیم بگیرند از داروی مسکن برای کنترل هر گونه تشویش و نگرانی احتمالی استفاده شود. داروهای مسکن انتخابی در این حالت می تواند شامل اکسید نیتروژن (که تحت عنوان گاز خنده شناخته می­شود)، مسکن دهانی (برای مثال والیوم) یا یک داروی مسکن تزریقی (که از طریق تزریق داخل رگ عمل می­کند) باشد. در صورتی که از اکسید نیتروژن برای این کار استفاده شود، شما می­توانید مسیر بازگشت به خانه را خود رانندگی کنید. اما اگر سایر داروها برای این کار انتخاب شوند، شما نیاز به فردی دارید که رانندگی وسیله نقلیه را بر عهده داشته باشد.

اقدامات پس از عمل جراحی

بهبود اولیه بیمار و بازگشت وی به حالت عادی پس از کشیدن دندان عقل می­تواند در طول مدت سه تا پنج روز انجام شود. پس از کشیدن دندان ممکن است خونریزی ناچیز از محل کشیدن دندان وجود داشته باشد. این خونریزی محدود باید ظرف مدت 24 ساعت متوقف شود. همچنین در این رابطه اغلب از داروهای مسکن برای کمک به بهبود علائم پس از انجام عمل جراحی و ناراحتی­های مربوط به آن استفاده می­شود. معمولاً، استامینوفن کدئین، کیسه یخ و یک مسکن ساده می­تواند برای رهایی بیمار از درد کافی باشد. برای برخی بیماران ممکن است آنتی­بیوتیک نیز تجویز شود. در این رابطه از بیمار خواسته می­شود از غذاهای نرم برای چند روز تغذیه کند و از خوردن غذاهای تند، مصرف تنباکو و نیز انجام تمرین­های سخت اجتناب شود. بهترین درمان برای درد بیمار پس از کشیدن دندان استراحت و فرصت دادن به دندان جهت بهبود است. دنبال کردن دستورالعمل­های جراح برای حداقل کردن عوارض عمل ضروری است. به هر حال معمولاً درمان کامل لثه­ ها ممکن است سه یا چهار هفته طول بکشد.

عوارض جراحی

هر چند بازیابی اولیه بیمار معمولاً بدون ایجاد مسئله خاص انجام می­شود، گاهی اوقات مشکلاتی نیز ممکن است در این رابطه اتفاق افتد. رایج­ترین مشکل مربوط به کشیدن دندان عقل می­تواند ایجاد حفره خشک یا زائده آلوئولی باشد. این شرایط زمانی ایجاد می­شود که بافت خونی از محل جراحی به صورت تصادفی خارج می­شود. هنگامی که این اتفاق روی می­دهد، استخوانی که دندان از آن کشیده شده متورم و دردناک می­شود. اگر یک حفره خشک در دهان ایجاد شود، باید در این رابطه به پزشک مراجعه کرد. معمولاً حفره خشک بین دو تا پنج روز پس از کشیدن دندان احتمال شکل­گیری دارد و یک بو و مزه بد در دهان ایجاد می­کند که همراه با درد مداوم است. این مشکل به سادگی قابل درمان است و اغلب به سادگی با استفاده از داروی مناسب یا ایجاد یک بافت خونی جدید برطرف می­شود. ایجاد عوارض جدی­تر در این رابطه می­تواند شامل آسیب دیدن عصب زیرین دندان عقل (عصب آرواره)، سوراخ شدن سینوس به واسطه کشیدن دندان عقل بالا، ایجاد آسیب برای دندان­های مجاور، تداوم بی حسی یا احساس نامطلوب در زبان، لب، یا بافت لثه، یا مشکلات استخوان گیجگاهی – فک تحتانی در نتیجه ایجاد آسیب در ناحیه مورد نظر باشد. خطرات بالقوه ناشی از کشیدن دندان عقل باید توسط دندان­پزشک مورد توجه قرار گیرد. اگر بتوان با مشکلات دندان عقل کنار آمد، کشیدن این دندان در نوجوانی بهتر از کشیدن آن در سنین بالا است. در این حالت کشیدن دندان و درمان آن برای افرادی که سن بالاتری دارند، دشوارتر است. بنابراین بهتر است درباره وضعیت دندان عقل و زمان مناسب برای کشیدن آن با حداقل میزان عوارض احتمالی با دندان­پزشک خود مشورت کنید و از وی راهنمایی بگیرید.

نتیجه گیری

اگر در حدود 20 سالگی نشانه ای از دندان های عقل ظاهر نشد، بهتر است که به یک پزشک مراجعه کرده و با عکسبرداری اشعه ایکس نسبت به تعیین موقعیت این دندان ها اقدام نمایید. یادآوری این نکته لازم است که اگر چه ممکن است دندان عقل نهفته ظاهراً مشکلی ایجاد نکند، ولی احتمال ایجاد مشکلاتی از طرف آن ها، به خصوص در سنین بالاتر وجود دارد، لذا بهتر است که هر چه سریعتر با یک دندانپزشک خوب مشورت کنید. هزینه کشیدن دندان عقل نیز به وضعیت دندان و نوع بی‌حسی مورد استفاده بستگی دارد.