با آرتروز شانه چه باید کرد؟ آرتروز یا استئوآرتریت که به آن ساییدگی مفصل می گوییم، یکی از بیماری هایی است که می تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. در این بیماری، غضروف مفصلی کم کم می شکند و از بین می رود و استخوان های دو طرف مفصل که باید روی سطوح صیقلی و غضروفی یکدیگر بلغزند مستقیما و به سختی روی قسمت استخوانی یکدیگر حرکت می کنند و باعث ایجاد درد می شوند.
این بیماری یکی از علل درد در ناحیه شانه به ویژه در افراد مسن است. زمینه ارثی نیز ممکن است در آن دخالت داشته باشد. علائم اصلی آرتروز، شانه درد و محدودیت حرکتی است. محل درد معمولا اطراف سرشانه یا سمت خارج بالای بازو است. این درد اغلب با کار کردن بدتر می شود ولی ممکن است شب ها حین خواب نیز ایجاد شود. بیمار نمی تواند دست خود را کامل بالا بیاورد یا به جهت های مختلف بچرخاند. تشخیص پس از بررسی و معاینه با رادیوگرافی شانه انجام می شود. در مراحل اولیه این بیماری توصیه می شود که بیمار از اندام مبتلای خود کمتر استفاده کند. مصرف دارو و انجام فیزیوتراپی نیز از اجزای اساسی درمان است. داروی اصلی مورد استفاده معمولا یکی از انواع به اصطلاح «مسکن های معمولی» است. داروهای گرانقیمت و عمدتا خارجی هم به عنوان غضروف ساز، نرم کننده مفصل و… وجود دارد معمولا برای این بیماران فاقد ارزش است و تزریق داخل مفصلی کورتون نیز به جز در موارد نادر توصیه نمی شود. از طرفی مصرف زیاد و طولانی مدت مسکن ها نیز عوارض مهمی چون زخم معده، آسیب کلیه و… به دنبال دارد. اگر با درمان های غیرجراحی علائم بیماری در حد قابل قبول برطرف نشود بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد. امروز عمل جراحی تعویض شانه، بهترین نتایج را در موارد پیشرفته این بیماری همراه دارد. در این عمل سر استخوان بازو که تخریب شده برداشته می شود و به جای آن پروتز گذاشته می شود. در این بیماری نیز همانند سایر بیماری ها مهم ترین نکته پیشگیری از آن است. اگر چه ممکن است بعضی از انواع آن قابل پیشگیری نباشد ولی عمده موارد آن با تشخیص صحیح و درمان مناسب قابل پیشگیری است یا حداقل می توان سرعت پیشرفت و شدت آن را کم کرد. دردهای مفصل شانه را وقتی بیشتر از چند روز طول می کشند یا وقتی باعث محدودیت حرکتی مفصل شانه می شوند نباید ساده انگاشت و باید به پزشک ارتوپد مراجعه کرد تا اگر مشکل قابل علاجی بود زودتر درمان شود و در آینده به عوارض وخیم تری مانند آرتروز شانه پیشرفته منجر نشود. دردهای شانه معمولا با دردهای گردن (آرتروز و بیماری دیسک) اشتباه می شوند. باید توجه کرد که دردهای سرشانه و نیز قسمت بالای بازو معمولا مربوط به مفصل شانه (استخوان یا تاندون روتاتور کافه) است و دردهای بالاتر یعنی قاعده گردن به خصوص وقتی کیفیت تیز و تیر کشیده به دست داشته باشند مربوط به گردن است. خیلی از بیماران به خصوص خانم ها تصور می کنند دردهای مبهم و منتشر مفاصل مربوط به پوکی استخوان است اما باید یادآوری کرد که پوکی استخوان هیچ درد یا علامتی ندارد و به همین خاطر به آن بیماری پنهان یا خاموش گفته می شود
آرتروز یا ساییدگی مفصل درمان قطعی ندارد. میتوان گفت تغییراتی که در مفصل به وجود میایند به نوعی غیر قابل بازگشت هستند. در واقع هدف از درمان انجام اقداماتی است که سبب کاهش درد بیمار شوند.
شروع درمان همیشه با انجام اقدامات غیر جراحی است. در بسیاری موارد این اقدامات موجب کاهش درد میشود. در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب، ممکن است پزشک معالج عمل جراحی را برای درمان بیمارش توصیه کند.
درمان غیر جراحی ساییدگی یا آرتروز مفصل شانه
مهمترین اقدامات غیر جراحی عبارتند از :
- کاهش فعالیتهای بدنی و امتناع از کارهایی که شدت درد را افزایش میدهد. البته باید سعی شود تا آنجا که ممکن است حرکات شانه در طول روز انجام شوند وگرنه بعد از مدتی بیمار دچار خشکی شانه می شود و در حرکت شانه با مشکل مواجه میشود.
- انجام نرمشهایی برای افزایش دامنه حرکتی شانه و افزایش قدرت عضلات شانه میتواند درد را کاهش دهد
- گرم نگه داشتن شانه
- استفاده از داروهای ضد التهاب
- تزریق داروهای حاوی کورتیکوستروئید در بعضی موارد با تشخیص پزشک میتواند درد را برای 4-3 ماه کاهش دهد. این درمان در مواردی که اقدامات قبلی موثر نباشند انجام میشود
نکاتی که برای کم کردن فشارهای وارده به شانه و در نتیجه کاهش درد میتوان رعایت کرد عبارتند از
- وقتی میخواهید چیزی را بلند کنید حتی الامکان آنرا نزدیک بدن خود نگه دارید
- اجسام خیلی سنگین را بلند نکنید و سعی کنید از بلند کردن اجسام با بالای سر اجتناب کنید.
- در ورزش از حرکات پرتابی یا فشار دادن با دست احتراز کنید
- کمتر سعی کنید دست خود را به پشت بدن خود برسانید
در صورتیکه اقدامات ذکر شده نتوانند درد بیمار را کاهش دهند ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی باشد. جراحی به دو روش آرتروسکوپی یا تعویض مفصل انجام میشود.
درمان جراحی آرتروز یا ساییدگی مفصل شانه
مهمترین روش های جراحی آرتروز شانه عبارتند از
آرتروسکوپی شانه
با استفاده از آرتروسکوپی، پزشک معالج بافتهای زیادی را از مفصل شانه خارج میکند. این اقدام میتواند تا مدتی درد بیمار را کاهش دهد پس موقتی است.
تعویض مفصل شانه
این درمان آخرین اقدام درمانی برای بیمار مبتلا به آرتروز شانه یا استئوآرتریت شانه است. در این روش جراحی مفصل بیمار با یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود. سر استخوان بازو کلا از بدن خارج شده و یک سر فلزی در جای آن قرار میگیرد. به این اقدام، همی آرتروپلاستی شانه Shoulder hemiarthroplasty میگویند. در بعضی موارد ممکن است حفره گلنویید هم خارج شده و به جای آن از یک قسمت مصنوعی استفاده شود. در این صورت برای بیمار عمل جراحی تعویض کامل مفصل شانه Total shoulder arthroplasty انجام شده است.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)